10/09/2013 08:19:30

Huai Lu, kinezja shqipfolese. E lidhur kaq fort me shqipen

50 vjet qe flet shqip. Dashuri per Shqiperine

PEKIN- 50 vjet shqip. Gati gjysmë shekulli që nuk i është ndarë kësaj gjuhe. Është lidhur aq fort saqë thuajse nuk bën dot pa të. Nëse e dëgjon teksa flet apo shkruan gjuhën shqipe, nuk do ta kuptosh fare se kombësia e saj është kineze. Huai Lu, ose Zhai sic e njohin te gjithe, rrëfen dëshirën për gjuhën shqipe, fillimet e saj, lidhjen me këtë gjuhë dhe dashurinë që ka për Shqipërinë. Gjithcka, ekskluzivisht për Hermesnews.

Jeni një ndër shqipfolëset më të vjetra kineze që vazhdoni me pasion punën për gjuhën shqipe. Nga vjen gjithë kjo dëshirë?
Unë kam një dëshirë të madhe për zhvillimin e miqësisë mes popullit kinez dhe atij shqipëtar. Me gjuhën shqipe kam nisur që në vitin 1964 dhe pikërisht vitin e ardhshëm, unë do të mbush plot 50 vjet që kam nisur të mësoj dhe merrem me këtë gjuhë. Me një punë kaq të gjatë, kam ushqyer dhe vazhdoj të ushqej një dashuri të madhe për popullin shqiptar.

Si lindi për ju dëshira për të mësuar gjuhën shqipe?
Mua fillimisht më dërgoi shteti për të mësuar gjuhën shqipe. Më zgjodhën ndër disa nxënës të tjerë nga shkollat e mesme më të mira. U përzgjodhëm disa nxënës të cilët u dërguam në vende të ndryshme të botës. Mua më përcaktuan të studioja shqip dhe të shkoja madje edhe në Shqipëri.

Në atë kohë nuk kishe mundësi të zgjidhje se cfarë gjuhe të huaj të studioje?
Po, është e vërtetë. Në atë kohë nuk kishte mundësi zgjedhjeje për një gjuhë të huaj, sic kanë mundësi të rinjtë e sotëm në Kinë. Unë dëshiroja të vazhdoja Universitetin e Mjekësisë Ushtarake. Pasi bëra regjistrimin në këtë universitet që ndodhej në Shanghai, nuk munda të vazhdoj të shkoj atje. Shteti më kishte përzgjedhur mua që të studioja gjuhën shqipe dhe disa kohë më pas të shkoja madje edhe në Shqipëri.

Si ndiheni tani pas kaq shumë vitesh kur jo vetëm që nuk jeni më e re si atëherë por edhe me gjuhën shqipe?
Ajo që mund të them është se mua vazhdon të më pëlqejë si atëherë gjuha shqipe. Vazhdoj ta flas dhe madje ta studioj si më parë edhe pse kanë kaluar gati 50 vjet dhe unë jam në një moshë tashmë pensioniste. Një vit më parë kam qenë e ftuar në seminarin ndërkombëtar për gjuhën shqipe të zhvilluar në Prishtinë të Kosovës. Atje kanë qenë prezentë jo vetëm mësues me përvojë të shqipes, por edhe shumë të huaj të cilët kanë mësuar dhe studiojnë me dëshirë këtë gjuhë. Kishte të pranishëm nga disa vende. Më bëri përshtypje dëshira dhe njohja e tyre e mirë e shqipes.

A ju ka pyetur ndonjëherë familja juaj se përse keni zgjedhur këtë gjuhë për të punuar?
Nuk më kanë pyetur asnjëherë, pasi ata e dinë historinë time. Atëherë ishte shteti që të zgjidhte dhe jo dëshira personale. Unë nuk kisha dot mundësi përzgjedhjeje.

Personalisht për ju, sa e rëndësishme është gjuha shqipe këtu në Kinë në krahasim me gjuhët e tjera?
Pikërisht këtu qëndron edhe problemi. Duke qenë se Kina është një vend shumë i madh dhe ka shumë potencial, të gjithë mësojnë fillimisht gjuhën angleze, franceze, gjermane, japoneze. Janë shumë të paktë ata që mësojnë dhe vazhdojnë të zhvillojnë dijet për gjuhën shqipe. Ata që kanë mësuar ose që vazhdojnë të studiojnë shqip e kanë shumë të vështirë të gjejnë një punë të përshtatshme. Madje edhe një pjesë e atyrë që kanë studiuar gjuhën shqipe në Universitetin e Gjuhëve të Huaja të Pekinit, thuajse nuk janë më të interesuar për këtë gjuhë, pasi nuk kanë kushte për gjetjen e një vendi pune ose të ardhmeje.

Do të vazhdojë Zhai të ndihmojë dhe zhvillojë gjuhën shqipe edhe më tej?
Edhe pse jam pensioniste, derisa të kem një shëndet të mirë dhe të jem në gjendje të lëviz, do të nxit zhvillimin e gjuhës shqipe për ata që janë të interesuar. Unë do të nxit më tepër në zhvillimin e turizmit të ardhjes së kinezëve në Shqipëri.

Flasim për lidhjen me shqiptarët. A ka lidhje Zhai me shqiptarë të cilët jetojnë në Pekin apo edhe rajone të tjera brenda Kinës?
Unë kam shumë lidhje jo vetëm me një pjesë të mirë të shqiptarëve këtu në Pekin, por edhe në Shqipëri dhe në të gjithë botën. Kam miq edhe artistë të njohur shqiptarë si Eglantina Kume dhe Elida Cangonji. Madje një miqësi shumë të mirë kam ruajtur edhe me këngëtaren e njohur Elsa Lila që jeton në Itali.

Si arrini të mbani lidhje dhe të kontaktoni me shqiptarët?
Mënyrat e kontaktit tashmë janë të shumta. Unë mbaj lidhje dhe kontakte me e-mail, telefon, apo edhe rrjete të ndryshme sociale, të cilat janë të njohura dhe të bëjnë që të mbash lidhje me të gjithë ata që dëshiron.

Kohët e fundit Shqipëria dhe Kina kanë lidhur marrveshje të rëndësishme përsa i përket ekonomisë. Po për fushën e turizmit, cfarë është bërë për të dyja vendet dhe sa keni ndikuar ju për këtë?
Të them të drejtën, turizmi shqiptar është shumë interesant për turistët kinezë. Por ka një problem. Mungesa e ardhjes së kinezëve në Shqipëri. Ka shumë pak reklamim dhe përhapje për turizmin shqiptar këtu në Kinë. Duhet të them se brezi i ri nuk e njeh thuajse farë Shqipërinë, ndryshe nga të moshuarit të cilët e njohin mirë dhe kanë nostalgji për atë vend. Problemi qëndron se nuk dinë si të shkojnë dhe cfarë të vizitojnë. Edhe agjencitë turistike kineze nuk kanë filluar shtrirjen e aktivitetit të tyre për turizëm nga Kina drejt Shqipërisë. Unë deri tani kam arritur të organizoj me forcat e mia dy grupe turistike në një pjesë të madhe të pikave më të rëndësishme turistike në Shqipëri.

Plani më i fundit i juaji për zhvillimin e njohjes së gjuhës shqipe, vetë Shqipërisë dhe turizmit shqiptar këtu në Kinë?
Kam menduar që të organizoj një takim midis turistëve kinezë që kanë shkuar në Shqipëri dhe agjencive të ndryshme turistike këtu në Pekin si dhe Ambasadës se Shqipërisë në Pekin. Agjencitë të cilat merren me turizmin në rajonin juglindor të Europës, do të kenë mundësi të lajmërojnë edhe agjenci të tjera, duke u njohur me Shqipërinë, pamjet e bukura, vendet turistike, historinë dhe muzikën e bukur shqiptare.

A ka ndonjë numur konkret të kinezëve të cilët kanë shkuar në Shqipëri për turizëm?
Nuk ka një numur konkret, pasi ka edhe persona të tjerë që shkojnë në mënyrë individuale të cilët nuk janë të regjistruar në ndonjë agjenci turistike. Por mund të them se numri i turistëve të të dy grupeve që kanë shkuar në Shqipëri është rreth 20. Ka patur edhe turistë të cilët kanë shkuar nga Greqia, Maqedonia dhe Mali i Zi, të cilët kanë qene në Shqipëeri për një ose dy ditë. Ky numur është më i madh. Të dyja grupet turistike të cilat unë kam shoqëruar në Shqipëri, këtë vit kanë parë shumë gjëra të vecanta. Ne kemi qenë në Tiranë, Durrës, Krujë, Vlorë, Shkodër, Sarandë, Berat, Pogradec, Korcë, Elbasan dhe në zona të tjera. Kemi qenë edhe në Valbonë, duke kaluar madje edhe në Prizren, Prishtinë, Gjakovë dhe deri në Luginën e Pejës. Ndërsa para dy vjetësh, me një grup prej 10 turistësh kinezë, kemi qenë në shumë zona dhe qytete të tjera shqiptare. Mbas kësaj kemi shkuar disa ditë për turizëm edhe në Greqi dhe Turqi.

Cfarë të vecante kanë parë turistët kinezë gjatë vizitës së tyre në Shqipëri?
Sic e thashë ne shkuam edhe në disa vende të tjera të rajonit, por turistët patën një përshtypje më të mirë për Shqipërinë. E vacanta sipas tyre është natyra me e pastër dhe më e virgjër. Në Shqipëri, natyra është më e paprekur dhe origjiniale dhe jo e ndryshuar për turizëm. Në Greqi dhe Turqi kishte një numur shumë të madh vizitorësh, gjë e cila na bëri pak të mërzitur, pasi kishim më tepër nevojë për natyrë dhe qetësi. Në Shqipëri kjo qetësi dhe natyra me e paprekur ishte shumë e madhe. Turistëve kinezë u pëlqeu shumë natyra e Valbonës me malet e larta, ajërin e freskët, bukuria e Valbonës. Gjithcka ishte natyrë e paprekur dhe shumë e bukur. Madje, turistët theksonin se në Shqipëri ka një lloj turizmi që mund të quhet “cdo ditë një befasi e këndshme”.

Intervistoi/ Edison Myrteza

Dërgo me email | Stampo artikullin