11/07/2013 18:04:11

Traktati i Artistit dhe identiteti i mendimit të Leonardo Vocit

Intervistë me autori e librit Traktati i Artistit Leonardo Voci: ''Një shoqëri apo komb, ka nevojë të nxjerrë mendimtarët e vet, jo duke iu referuar filozofëve të mëparshëm sado të mëdhenj të jenë ata, por të krijojë identitetin e vet të mendimit dhe të ketë fytyrën e vet origjinale''

Çfarë ju shtyu të publikoni këtë përmbledhje me artikuj ?

Ky libërth i vogël me përmbledhje shkrimesh në harkun kohor prej 2 vjetësh, erdhi në formatin e Traktatit të Artistit, me një mendim të përcaktuar qartazi, jo si mendime shqetësuese të selektuara në raportin e kqyrjes të vetëproblemeve që ka artisti në përgjithësi, por si një reagim i argumentuar përballë artit, të krijuar në vitet e diktaturës dhe atë të tranzicionit, së tashmë ka ardhur koha jo vetëm e ndryshimit të pikave të referimit ideologjik, por përparësi merr krijimi i lirë dhe modern.

Një arsye tjetër e fortë qëndron në faktin se një shoqëri apo komb ka nevojë të nxjerrë mendimtarët e vet, jo duke iu referuar filozofëve të mëparshëm sado të famshëm apo të mëdhenj të jenë ata, por të krijojë identitetin e vet të mendimit dhe të ketë fytyrën e vet originale shqiptare. Mendoj se është një përqasje që më ka kushtuar shumë kohë dhe arsyetim, gjithnjë duke iu referuar vetes time në radhë të parë, jo si preokopim apo shqetësim, por si një detyrim kohës që jetoj unë dhe të ngjashmit e mi në raport me shoqërinë tonë dhe atë njerëzore mbarëbotërore. A ia kam arritur qëllimit ? Unë kam bërë punën time në kohën time që fizikisht ndodhesha në Shqipëri në kohezion me atë që ndodh në mendjen e çdo artisti kudo në botën e ideve dhe të krijimit.

Cili është mesazhi që doni të përcillni me të ?

Mesazhi është i mbeshtjellë dhe indirekt që fillon me mua dhe konformohet me gjithësinë që shpërhapet në Teorine e Asimetrisë kapitulli i fundit, duke nxjerrë në pah se krijuesi dhe krijuesit janë në harmoni për sa kohë ekziston formula e njohjes dhe pranohet nga krijuesi i mistershëm që filozofia kërkon t'i paraprprijnë të gjithë të diturve, bile dhe artithe shkencës e kërkon me këmbëngulje e me një kujdes të veçantë që krahas progresit ka një pikë ngopje ku papritmas fillon regresi, mirëpo kjo njohje e pakufijshme e njerëzve të artit, ju thotë njerëzorëve të rruzullit ''shih sa pranë jemi si bashkëkrijues'', po ashtu dhe drejt vetëshkatërrimit që ne thjesht mund ta përshpejtojmë kur varet nga njerëzit por prapëseprapë milonat e viteve s'varen nga njerezoret por nga të ashtuquajturit Hyjnoret apo jashtëtokësoret apo forcat universale, që shkenca i quan çështje arritje në ekuacione të pazgjidhurash me shumë pikëpyetje spirale. Kurse artistët që ndodhen me pranë krijuesit, që askush nuk guxon të pohojë se e ka parë, pretendojnë se si krijuesa kanë çelesin magjik të krijimit me fjalë ngjyra dhe nota, ndonëse duken si stërmundime të kota prapë për mua ja ka vlejtë që ato shkrime, ato rreshta janë hedhur në formën e një traktati që mban emrin tim, gjykimin tim dhe më pastaj gjykimin e publikut shqipëtar apo të huaj. Vlerësimi është një gjë tjetër që koha do ta tregojë dhe për momentin s'më intereson aspak, megjithatë futet një mendim origjinal, pohues dhe nga një shqiptar sot. ''unë jetova, besoj në ato që shkruajta''. Pranoj se ky Libërth është një fryt që mban një farë dhe ushqim për ato që kanë oreksin ta konsumojnë, pse jo, të paktën s'ka dëmtuar asnjeri, si çdo vepër e artit deri me sot. Pastaj a është ky një traktat i arrirë kjo do të shqyrtohet nga ata që mundohen ta lexojne te pakten nje here.

Çfarë duhet të ndryshojë sipas jush në shoqërinë shqiptare ?

Ky liberth nuk jep keshilla, por konstaton dhe si Zgjidhje jep Misionin që duhet të ketë Artisti në Shoqëri, sa i zoti është të jetë i lirë të shprehë dhe të krijojë dhe raporti i tij me lirinë krijuese. Pastaj sa i rafinuar, i drejtpërdrejtë apo i kamfluar është, këtu futemi dhe sa i sinqertë është me artin, me shoqërinë me veten e tij. Këto janë teza që e detyrojnë artistin të ketë moralin e vet krijues dhe aftësinë e tij shumë dimensionale. Në shoqërinë shqiptare këto 60 vitet e fundit ka një luftë, që ka në fakt krijuesi me veten e tij në radhë të parë me kuptimin e lirisë së vet, mendoj se s'ka arrite akoma në rrezatimin e bashkëkohesve përveç se tek tuk, ka shumë imitime, përpjekje dhe pak vepra të qenësishme konkuruese, bindëse dhe fytyrë shqiptare. Por asesi s'duhet të akuzjmë shoqërinë shqiptare që është në kufijtë e mbijetesës dhe të shpresës se një ditë do të nxjerrin mendimtaret e vet të pavarur, të lirë dhe të dlirë...

Cilat janë projektet letrare/artistike që keni për të ardhmen ?

Ndër projektet e ardhshme është të mbroj me argumenta përse unë personalisht jam i bindur që një artist shqiptar duhet të identifikohet si shqiptar jo me stimulime ndihmëse, falso dhe të dyshimta por duhet të përballet me bashkëkohësit si alternativë që mbart vlera mbinjerëzore dhe të përbotshme, si artist shqiptar kërkoj se duhet të shprehem në gjuhë konkrete dhe universale dhe pastaj rikthimin në vetëm shqiptarë besoj se është një mashtrim që sot investohet kot, qëllimisht dhe gabimisht.

Vetë firma dhe emri im, përkatësia ime shpreh të kaluarën time, arti i krijuar flet kohën në të cilën jetoj apo krijoj dhe vepra e dhënë për publikun kur ka vlerë artistike dhe shpreh shijet e kohës në lirinë e mendimit dhe të krijimit, ateherë ky është një projekt mjaft i vështirë për mua dhe të ngjashmit e mi që kërkojmë këtu apo në botë të shprehemi. E bukur është dita kur dikush e arrin këtë ditë, deri më sot unë personalisht s'njoh asnjë. Shqipëria shquhet për prerje kokash dhe ngritje monumentesh.

Unë s'kërkoj as gjallë dhe as vdekur. Kur arrij të botoj apo ekspozoj, jam i lumtur dhe falenderoj ata qe me lejojne te pi nje gote vere cdo dite dhe qe s'me kane prere koken akoma çuditerisht, Projekti pret, ndërsa koka e prerë nuk ngjizet asnjeherë. A ardhmja për mua është një e panjohur e madhe që s'varet aspak nga unë. Ndoshta se mendoj asimetrisht dhe është mirë kështu, e nesermja është një sfidë fatmirësisht e ardhmja është e bukur, të paktën artistikisht.

Doriana Metollari

Dërgo me email | Stampo artikullin