Kulturė
01/04/2014 09:12:52
Fara e zezė
Brunhilda Cela
HermesNews - Pėrveē pėrdorimit qė gjen nė guzhinė si pjesė e disa pėrzierje erėzash apo thjesht vihet mbi bukėt qė pėrgatiten vetė: turqit, arabėt i pėrdorin shumė, (kanė shije tė veēantė e pak djegėse), ato kanė vlera tė padiskutueshme edhe nė shendetin tonė.
Fara e zezė (Nigella Sativa), ėshtė njė bimė qė ka gjetur pėrdorim tė gjerė nė mjekėsinė popullore. Falė pėrbėrjes qė ajo ka, efektet e saj kuruese pėr sėmundje tė ndryshme janė tė shumta. Ajo pėrmban vaj acidik tė pangopur, vaj me eter, vitamina dhe njė sėrė substancash tė tjera tė domosdoshme pėr organizmin.
Tashmė ėshtė vėrtetuar se vaji acidik i pangopur qė pėrmban fara e zezė ndikon pozitivisht mbi metabolizmin e trupit, rrit imunitetin dhe ndalon alergjinė. Fara e zezė pėrmban pėrafėrsisht 38 pėr qind karbohidrate, 35 pėr qind vajra tė ndryshėm, 21 pėr qind albumin dhe pjesa tjetėr pėrbėhet prej mė shumė se njė qind substanca tė ndryshme.
Pėr tu pėrmendur janė: vajrat acidike tė pangopura, acidi Linolein, acidi alfa-Linolein, vajrat me eter (nigellon, alfa-pinen etj.), vitaminat (B1, B2, B6, Acidi Folik, Niacina), minerallet (hekur, kalcium, magnez, zink, etj.) dhe aminoacidet. Vajrat me eter si Nigellon dhe alfa-Pinen zgjerojnė rrugėt e frymėmarrjes, lehtėsojnė kollitjen, pengojnė qelbėzimin dhe ndalojnė dhimbjen. 
Nėse pėrdoren rregullisht ulin sheqerin nė gjak. Vitaminat B1, B2 dhe B6 luajnė rol nė prodhimin e enzimave dhe forcojnė sistemin mbrojtės. Acidi folik redukton rrezikun e tensionit dhe sėmundjeve tė zemrės, gjithashtu ėshtė i nevojshėm nė rinovimin e qelizave. Antioksidantėt si vitaminat A, E, C dhe Beta-Karotin forcojnė sistemin mbrojtės te trupit.
Pastrimi trupit/ Pėrveē efektit qė jep fara e zezė nė sistemin imunitar, metabolizmin dhe zhvillimin e hormoneve, njėkohėsisht ajo pastron trupin nga substancat e dėmshme tė quajtura toksina (Toxin), pėrforcon qarkullimin e gjakut, ndihmon nė funksionin e zorrėve dhe rrit shkėlqimin e flokėve dhe lėkurės.
Fara e zezė ul tensionin dhe temperaturėn dhe kryen funksionin e antibiotikėve. Ėshtė mjaft efektive ndaj sėmundjeve alergjike si astma dhe alergjia ndaj polenave. Pėr efektin qė ka nė sistemin imunitar ėshtė i kėshillueshėm pėrdorimi i saj nė sėmundjet si AIDS, kanceri etj. Me gjithė kėto veti tė mira kuruese qė pėrmban fara e zezė ėshtė vėshtirė tė qėndrojė jashtė vėmendjes sė botės perėndimore. Vitet e fundit nė Europė dhe SHBA vėrehet tė ketė kėrkesė pėr kėtė farė. Nė farmacitė gjermane fara e zezė tashmė ėshtė e pranishme nė formėn e saj origjinale si farė, vaj ose tabletė.
Pėrdorimi i farės sė zezė pėr sėmundje specifike: 1. Dhimbje koke ose migrena: Marrja e dozės orale dhe aplikim nė ballė ose nė pjesėn me dhimbje. Tė largohet nga ngrėnia e tepėrt e ėmbėlsirave.
2. Sėmundjet reumatizmale: Marrja e dozės orale ditore dhe aplikim nė pjesėt me dhembje dy herė nė ditė pėr rreth tre muaj.
3. Diabeti: Marrja e dozės ditore orale dhe njė gotė ēaji santonica tė zier.
4. Imuniteti i fėmijėve: Marrja e dozės orale ditore pėr tre muaj.
5. Ēlirim pėr sėmundjet e hundės: Tri luge ēaji ēdo ditė pėr njė javė si dhe masazh pėr pjesėt e sėmura.
6. Ulja e kolesterolit nė gjak: Marrja e dozės orale ditore dhe largimi nga ngrėnia e yndyrave (pėr efekt tė uljes sė peshės).
7. Contusions dhe propodiplegia: Marrja e dozės orale ditore dhe masazh i pjesės sė dėmtuar pėr pesėmbėdhjetė minuta dy herė nė ditė.
8. Stomaku dhe ulēera: Marrja e dozės orale ditore, kufizimi i tė ngrėnit tė ėmbėlsirave dhe frutave agrume. Kėshillohet testimi i hormoneve tiroide dhe masazh i jashtėm dhe ngrėnia e shegės bashkė me lėkurėn e saj tė brendshme.
9. Nė raste ftohjeje, marrje fryme, kollė: Nė njė gotė uji me ēaj dhe sheqer hidhet njė lugė kafe vaj fare tė zezė dhe pihet para se tė bini nė gjumė dhe vendoset dhe njė kompresė e ngrohtė nė kraharor; qetėsohesh menjėherė.
10. Pėr kurimin e infeksioneve tė zemrės dhe ngushtimin e venave: Pihet vazhdimisht vaji me ēfarėdo pije tė nxehtė. Kjo ndihmon nė shkrirjen e yndyrave, zgjerimin e damarėve dhe arterieve.
11. Pėr sėmundjet e lėkurės dhe lebrozės: Lyhet vendi i prekur nga sėmundja me uthull molle dhe mė pas lyhet me vajin e farės sė zezė pėr 15 ditė.
12. Pėr kurimin e rasteve tė dobėsisė seksuale, nevojitet 200 gr kokėrr fare tė zezė tė shtypur (pluhur), 50 gr vaj ulliri, 100 gr dylli tė shtypur (dyllė peme mashkull), 50 gr vaj fare tė zezė, 50 gr vaj xhirxhiri (sallatė arabe, nė anglisht rocket ose eatercress) si dhe 200 gr mjaltė i pastėr. Kėto pėrzihen mirė sė bashku dhe pėrgatesa pėrdoret njė lugė kafeje pas ēdo vakti. Kjo kurė kthen aktivitetin edhe nėse je nė moshė tė thyer.
Veēoritė e vajrave acidik tė pangopur: ndihmojnė metabolizmin e trupit. Nevojiten nė rritjen, zhvillimin dhe rinovimin e qelizave. Ndihmojnė nė zhvillimin e hormoneve dhe nė formimin e njė sistemi nervor dhe hormonal-mbrojtės tė shėndetshėm. Pengojnė shtimin e substancave qė dėrgojnė sinjale alergjike. Ndalojnė qelizat mbrojtėse (imunitare) tė punojnė mė shumė se ēduhet.
Kolesterolin nė gjak e kthejnė nė nivelet normale. Pengojnė bllokimin e damarėve duke rregulluar strukturėn e tyre dhe njėkohėsisht shpejtėsinė e qarkullimit tė gjakut. Ulin tensionin dhe reduktojnė rrezikun e ashpėrsimit tė damarėve dhe infarktit nė zemėr. Ndihmojnė nė pėrmirėsimin e shpejt tė plagėve. Trupi i njeriut nuk i prodhon kėto vajra dhe ėshtė i detyruar ti marrė nga jashtė. Njė gram nga vaji i farės sė zezė ėshtė i mjaftueshėm pėr nevojat ditore.
Doza normale e pėrdorimit Pėr tė rritur: Njė lugė ēaji nė mėngjes dhe njė nė mbrėmje, ose 2-3 kapsula nė ditė Pėr fėmijė nėn 8-vjeē: Gjysma e sasisė sė lartpėrmendur.