Botė
23/08/2013 12:37:08
Shpiket ora mė e saktė nė botė
Ky zbulim i madh nė fizikė paraqet jo vetėm saktėsinė e matjes sė kohės universale, por edhe GPS-in si dhe njė sėrė sensorėsh tė forcave tė ndryshme tė tilla si graviteti
WASHINGTON - Fizikantėt amerikanė njoftuan dje krijimin e njė orė atomike eksperimentale mė tė saktėn nė botė, qė mund tė ketė luhatje prej tė paktėn njė sekondė nė 13,8 miliardė vjet, qė pėrkon me moshėn e universit.
"Kjo orė funksionon me atomet iterbium, njė element i rrallė nė tokė dhe me lazer, qė mundėsojnė rregullsinė e lėvizjes sė akrepave dhjetė herė mė saktė se orėt atomike ekzistuese", theksuan fizikantėt.
"Ky zbulim i madh nė fizikė paraqet jo vetėm saktėsinė e matjes sė kohės universale, por edhe GPS-in si dhe njė sėrė sensorėsh tė forcave tė ndryshme tė tilla si graviteti, fusha magnetike dhe temperatura", deklaroi Andrew Ludlow, njė fizikant i National Institute of Standard and Technology (NIST) si dhe njė nga bashkautorėt kryesorė tė revistės amerikane, "Science".
"Ky ėshtė njė hap i rėndėsishėm nė evolimin e orave atomike tė gjeneratės sė ardhshme aktualisht nė zhvillim", u shpreh ai. Ashtu si tė gjitha orėt, ato atomike masin kohėn duke u bazuar nė kohėzgjatjen e njė sekonde, qė korrespondon me njė fenomen fizik, qė ndodh rregullisht.
Ndėrsa orėt mekanike pėrdorin lėvizjen e lavjerrėsit pėr tė llogaritur kohėn, orėt atomike janė tė bazuara nė frekuencė gjithnjė konstante tė dritės pėr vibrimin e njė atomi ceziumi.
Fjala e fundit e teknologjisė sė orėve atomike bazohet nė 10 000 atome iterbium tė kaluara nė procesin e ftohjes mbi zeron absolute (- 273,15 gradė Celsius). Kėto atome janė bllokuar nė puse tė krijuara me rreze lazer.