Analiza
20/06/2013 09:54:22
Morali nė politikė
nga Bujar Plloshtani
TIRANE - Konceptin e moralit nė bashkėrenditje me politikėn mund ta shohim ndryshe nga paraqitja nė realitet; pra, mund ta shohim si barazi "absolute" midis lidhjeve tė kombeve dhe shteteve, qė do tė shėrbente pėr tė mirėn e pėrgjithshme tė vlerave njerėzore. Politika si veprimtari e ushtrimit tė detyrave publike, por dhe si vullnet pėr pushtet pėrmban nė esencė vetitė e moralit pėr qeverisje autoritative me institucionet e shtetit.
Ndėrkaq, politika sipas Macchiavelit konsiderohet si veprimtari qė mund tė ēlirohet prej moralit, duke e shndėrruar nė njė pėrvojė jo relevante kur vjen nė shprehje bindja pėr pushtet, dhe, ndėrkohė aludon nė ushtrimin e detyrės sė pushtetit me motive mė tė ashpra ndaj gjithkujt qė tenton ta prishė interesin apo ushtrimin e detyrave tė pushtetit. Pushteti mund tė thuhet se e shfaq autoritetin e vet nė forma tė ndryshme, duke e pasqyruar moralin e politikės varėsisht kushteve dhe aftėsive pėr veprim.
Morali nė politikė nuk ėshtė koncept i shprehjes pėr tė fituar politikisht, por ėshtė njė vlerė humane e cila shėrben nė ngritjen e vetėdijes kolektive drejt tė mirės universale. Ndėrkaq, morali qė prezantohet nė vendet e rajonit ėshtė bėrė pothuaj i pavlefshėm ndaj interesit tė pėrgjithshėm tė shoqėrisė duke u marrė mė shumė me ēėshtjet, sesa me fenomenet ose interesin publik. Nga kjo farsė pėr tė shfrytėzuar motivet vetjake e madje pėr tė pėrmbushur nevojat e tyre thelbėsisht dėmton rėndė shtetin e sė drejtės dhe zhvillimin normal tė shoqėrisė, e cila mund tė shndėrrohet nė niaiserie - (frėngj. gomarllėk).
Politikani i rastit ėshtė i vendosur pėr mė tepėr tė shfrytėzojė motivet dhe synimet vetjake pėr tė plotėsuar nevojat private. Motivet e politikanit tė rastit janė tė bazuara kryesisht nė interesin personal tė individit apo tė njė grupi tė caktuar qė i lidh interesi i pėrbashkėt i pushtetit. Paraqitjet e tij politike nuk janė asgjė tjetėr, veēse motive tė ngushta tė interesit qė i shėrben pushteti i pėrkohshėm me tė gjitha format e mundshme. "Morali buron dhe mund tė burojė vetėm nga liria", - thoshte Kanti.[1] Gjithkush qė ka moral e ndien nevojėn e domosdoshme ta respektojė ligjin si veprim human ndaj vetes dhe shtetit.
Politikani ideal ėshtė i prirur tė kthejė nevojėn e popullit nė mirėqenien e pėrbashkėt tė shoqėrisė pėr tė gėzuar autoritet ekzistencial nė formėn e tij mė tė pėrkryer. Politikani ideal i shton vlerė moralit politik dhe pėrforcon shtetin e sė drejtės tė funksionojė nė interesin e pėrgjithshėm shoqėror, duke u bazuar nė standardin e udhėheqjes sė mirė ligjore, respektimin e lirive dhe tė drejtave tė njeriut dhe tė qytetarit, ngritja e vetėdijes nė pjesėmarrje politike, roli efikas i shoqėrisė civile nė vendimmarrjet politike, pėrmirėsimi i statusit tė gruas nė shoqėri.
Lideri e ka pėr detyrė tė zbatojė kodin e etikės, pėr tė pėrmbajtur ose pėrmbushur vlerat mė tė larta qė spikasin dhe promovojnė shoqėritė nė pėrgjithėsi. Lideri ose figura publike ėshtė pėrfaqėsuesi kyē i njė shoqėrie, i angazhuar pėr tė kryer me sukses ēdo menaxhim publik nė shėrbim tė sė mirės universale, i cili me idetė dhe pikėpamjet e veta drejton njė shtet, organizatė, parti politike. Lideri duhet tė ketė aftėsi tė mira menaxhuese pėr tė gjitha veprimtaritė publike, sepse ėshtė person qė bart, pos autoritetit dhe besueshmėrisė nė masė, gjithashtu bart pėrgjegjėsi morale dhe shpirtėrore pėr veprimet e tij karshi udhėheqjes publike. Ai duhet tė jetė promotor i ambicieve tė mėdha nė suaza tė udhėheqjes publike, qė nė radhė tė parė tė ketė pėrkushtim dhe guxim intelektual pėr ti ēuar proceset publike drejt njė suksesi konkret. Po sjell principet e stilit tė drejtimit sipas James Wilson-it:
Principet e stilit tė drejtimit sipas James Wilson (2000)[2]
lideri duhet tė ketė principe tė forta.
lideri duhet tė krijojė njė atmosferė ku shpresa tė larta duhen pritur.
duhet tė pėrdor teknika tė zgjidhjes sė problemeve pėr tė sqaruar pritjen pėr shpresat.
Duhet tė ketė aftėsitė bazore, si dhe tė zbatojė njė rregull pėr tė mbajtur kulturėn dhe mbrojtur ambientin e agjencisė.