Analiza
14/02/2013 09:43:34
Shen Valentini, martiri i dashurisė
Shqiptarėt, sa mė shumė po kalojnė vitet, aq mė natyrshėm po e kremtojnė kėtė ditė
TIRANĖ - Njė buqetė me lule..., ndoshta me lule tė kuqe, e shoqėruar me njė dhuratė tė kėndshme. Prej disa vitesh, kjo ėshtė mėnyra mė e natyrshme, me tė cilėn tė rinjtė shqiptarė pėrpiqen tė festojnė ditėn e Shėn Valentinit.
Shumė njerėz, e sidomos tė rinj, nė qoftė se do tė pyeten rreth pėrkujtimit tė kėsaj dite dhe domethėnies sė saj, do tė pėrgjigjen shkurt, se pak u intereson zanafilla e kėsaj feste, pėrmbajtja e saj apo mėnyra sesi festohet. Tė tjerė do tė thonin se festat nė pėrgjithėsi sjellin gėzim dhe se pėr ditė tė tilla kemi nevojė.
Gjithsesi ėshtė fakt se shqiptarėt, sa mė shumė po kalojnė vitet, aq mė natyrshėm po e kremtojnė kėtė ditė, nė krahasim me vitet e para tė pas '90-tės kur tė gjitha qytetet 14 shkurtin e kthenin nė njė festė tė madhe kolektive, ku vetėm intimitet nuk kishte.
Si njė popull me temperament, me sa duket shqiptarėt nė vitet e para tė demokracisė kremtuan mė shumė tė ndaluarėn, ndėrsa tani 'tė ambientuar' me lirinė kremtojnė ritualin e zakonshėm dhe tė mirė qė ofron kjo ditė.
Historiku i Ditės sė dashurisė - > Tek romakėt e lashtė, qė para 17 shekujsh, dita e dashurisė konsiderohej si festa mė madhėshtore, e cila nėnkuptonte dashurinė qė romakėt paganė kishin pėr Zotin e tyre.
Legjendat rreth kėsaj feste, janė tė shumta, por mė e spikatura ėshtė ajo qė vetė romakėt e besonin si tė vėrtetė.
Thuhet se themeluesi i Romės sė lashtė, Romulus, njė ditė prej ditėsh, kur ishte ende foshnjė, piu nga gjiri i njė ulkonje, qumėshti i sė cilės i dhuroi trupit tė tij forcė e energji.
Duke marrė shkas nga kjo, romakėt e lashtė e paganė, e pėrkujtonin atė ēdo vit, nė mes tė muajit shkurt, duke therur atė ditė njė qen e njė dhi dhe me gjakun e tyre dy djem tė rinj lyenin trupin.
Mė pas, dy tė rinjtė tė ndjekur nga qindra njerėz, vėrtiteshin nėpėr rrugėt e qytetit. Ata mbanin nė duar dy copa lėkure kafshe dhe me to fėrkonin ēdo njeri qė takohej me ta, ndėrsa femrat romake besonin se njė rit i tillė i mundėsonte atyre mbetjen shtatzanė.
Nga Dashuri hyjnore, nė Martirizim dashurie - > Tregohet se Shėn Valentini vdiq nė Romėn e lashtė, nė vitin 296 e.s. i ekzekutuar barbarisht nga prijėsi i ushtrisė romake, Klaudios. Nė shenjė pėrkujtimi pėr tė, banorėt e kėtij qyteti, nė vitin 350 e.s. ngritėn njė kishė, pikėrisht nė vendin ku ai u ekzekutua.
Ndėrkohė, edhe pse romakėt e pėrqafuan fenė e krishterė, ata vazhduan ta festonin kėtė ditė "tė shenjtė", mirėpo i ndryshuan kuptimin pagan nga "Dashuri hyjnore", nė "Martirizim dashurie", pėr tė cilėn, siē thuhet Shėn Valentini kishte dhėnė jetėn, pasi qe i pari nismėtar qė thirri pėr paqe dhe dashuri. Mė vonė, kjo festė, u quajt "Festa e tė dashuruarve".
Nė njė legjendė tjetėr, thuhet se kur perandori romak Klaudios i II-tė, ishte nė pushtet (shek. III-tė e.s.), dha urdhėr qė askush nga ushtarėt e tij tė mos martohej, pasi martesa i pengonte ata tė merrnin pjesė nėpėr beteja.
Por kėtė vendim, e shkeli prifti Valentin, i cili nė fshehtėsinė mė tė madhe, nisi tė nėnshkruajė akte martesash, tė cilat i sollėn edhe ekzekutimin nga perandori.
14 shkurt; festė pėr tė gjithė - > Sot, tė gjithė e dinė se pėr frymėn e sakrificės qė shprehu Shėn Valentini dhe nė pėrkujtim tė flijimit tė tij, mbeti dita e 14 shkurtit, dita simbol e tė dashuruarve !
Nė tė njėjtėn kohė, shumėkush mund tė bėhet kurioz pėr 'suksesin' dhe jetėgjatėsinė e kėtyre legjendave, tė cilat edhe pse pa shumė baza tė forta historike, mundėn qė nė mbarė botėn tė sjellin njė atmosferė tė ndryshme nga ditėt e tjera tė vitit, njė atmosferė e cila njėkohėsisht ngjan me ndrojtjen, ėmbėlsinė e natyrisht me ndjenjėn e bukur tė dashurisė...
Aktualisht, jo vetėm mes tė rinjve, por edhe mes opinionit mė tė 'rritur', ka njė sėrė interpretimesh e bindjesh rreth simbolit tė kėsaj feste.
Dikush shprehet pėr dashurinė, e dikush tjetėr mendon mė shumė pėr miqėsinė, e nė kėtė mėnyrė teksa vitet ikin me festime sa herė e mė origjinale, ajo qė mbetet ėshtė gjithmonė emocioni, qė festa e Shėn Valentinit pėrcjell me aq lehtėsi.
Nė fund tė fundit, ėshtė dashuria ajo qė festohet, e dashuria ėshtė edhe arsyeja e 'suksesit' e jetėgjatėsisė tė legjendave tė tilla me origjinė pagane, sepse nė ditėt tona, pak dashuri bėn mirė...