Eksluzive
18/01/2013 05:59:09
Ēfarė ndodh brenda njeriut qė la nė heshtje mediat pėr shumė kohė ?
Intervistė me Prof. Dr. Ylli Pangon: psikologji, politikė dhe tė tjera vlerėsime rreth realitetit shqiptar
TIRANE - Ėshtė njė prej personazheve mė nė qėndėr tė vėmendjes brenda skenės sė turbullt tė politikės shqiptare. Interesi i gazetarėve ndaj tij, nuk ėshtė shuar asnjėherė, kjo dhe pėr pikėpamjet bashkėkohore e shkėncore qė ka, pėrveēse politike. E megjithatė Prof. Dr. Ylli Pango, ka lėnė pas dere thuajse tė gjitha mediat pėr njė kohė tė gjatė. Njė nevojė pėr tė qenė vetėm dhe pėr t'u pėrqėndruar nė tė vetmen punė qė nuk e ka zhgėnjyer pėr asnjė moment: shkencėn, tė renė, studimet mbi ndryshimet shoqėrore, njė mbėshtetje e fortė pėr tė, nė rrugėtimin e kohėve tė fundit. Ai thyen heshtjen pas shumė kohėsh dhe i rishfaqet publikut nėpėrmjet tė njėjtit pushtet qė dikur e mėnjanoi nga politika. Medias. Ishte befasuese gjatė intervistės, tė kuptoja se kjo shkėputje nuk i ka prekur energjitė e tij dhe ndjehet po kaq i gatshėm t'i rikthehet tė njėjtit suksesit nė punėn e tij tė dikurshme. Por ēfarė ndodh mė tė vėrtetė brenda njeriut qė la nė heshtje gazetarėt pėr shumė kohė ? Transformimi i shoqėrisė dhe si ndikon kriza ekonomike nė proēes ? A jemi aq tė fortė sa tė shkėputemi nga paragjykimet pėr tė jetuar tė lirė ? A ka vėrtet frymė tė re nė politikėn shqiptare ? Kėto janė disa prej pyetjeve qė Prof. Dr. Ylli Pango iu pėrgjigj gjatė njė interviste eksluzive pėr Hermesnews.
TIRANE - A po ndikon kriza ekonomike nė rritjen e agresivitetit tė njerėzve nė shoqėri ?
Them se po. Direkt dhe indirekt. Nėse nė kushtet e krizės, njeriu pėrballet me mungėsa tė mjeteve le tė themi jo elementare tė jetesės por tė dėshirueshme apo tė domosdoshme pėr kohėn, pa dyshim do tė kėrkojė ti plotėsojė ato. Nė mungesė tė kėtij plotėsimi kemi kundėr-reagimin i cili reflektohet, nė agresivitet, dhe nė rastet me ekstreme dhe nė krim. Sidomos kur kėto nevoja janė elementare ky agresivitet arrin kulmin. Njihet nė psikologji termi personalitet antisocial. Unė mendoj se ky personalitet kryesisht formohet nė rrjedhen e jetės dhe kriza ndikon nė kėtė. Ky personalitet njerėzor shquhet pėr raporte tė frustruara, probleme nė ndėrveprime me tė tjerėt, sjellje antisociale, deri nė agresivitet.
Kėrkimi i njė "fajtori" dhe i njė problemi medoemos dhe vetėm jashtė njeriut dhe sidomos "shkatėrrimi" i individit dhe identifikimi i tij me "njė armik", nė kohėn kur kjo pengon tė kemi njė panoramė tė plotė tė realitetit, ėshtė njė dobėsi e njerėzve qė mund tė kthehet nė mjet. A ka tė bėjė mentaliteti i mbyllur diktatorial, nė kufizimin e lirisė sė individit. Pra a pėrballen njerėzit ende me kėtė kufizim tė trashėguar nga diktatura ?
Pyetja ėshtė shtruar bukur dhe mesa duket e ka brenda vetė njė pjesė tė mirė tė pėrgjgjes. Mė pėlqen dhe si shtrim problemi. Nė shumė raste nė historinė e njerėzimit shtrimi i drejtė i problemit ka qenė mė i rėndėsishėm se zgjidhja e tij. Nė fund tė fundit pa e shtruar drejt diēka, nuk mund tė gjendet njė zgjidhje e drejtė. Tė rikthehemi tek pyetja: Absolutisht po. Eshtė ndėr rastet mė tė rėnda tė shkatėrrimit tė personaliteti njerėzor qė tenton asgjėsimin e tij tė plotė, pavarėsisht kontributeve, aftėsive, talentit, gjithė asaj ngrehinė tė madhe tė quajtur jetė njerėzore, ngritur me mund e djersė. E gjitha kjo sipas dėshirės, urrejtjes, ambicjeve tė individėve tė caktuar, (nė rastet e diktaturave sidomos tė vetė diktatorėve), shėmbet menjėherė me njė tė rėnė lapsi.
Pėrmban nė vetvete kėnaqėsinė sadiste tė shkatėrrimit tė jetės sė tjetrit, mllefet e frustracionet e jetės sė shkuar tė agresorit apo asgjėsuesit, ligėsinė njerėzore nė kulmin e vet dhe mbi tė gjitha cinizmin e padrejtėsinė. Janė jo tė pakta rastet nė diktaturat staliniane e enveriane, kur njeriu sa ēel e mbyll sytė pėrfundonte nė hiē, duke kėnaqur kėshtu epshet e ambiciet e egra jo vetėm tė ekzekutorit por dhe tė njė turme tė tėrė pagane e mediokre, gjithnjė nė pritje tė rėnies sė figurave, personaliteteve, si kompensim i vuajtjeve tė veta personale tė mosarritjeve e dobėsive, inferioritetit e mossuksesit nė jetė.
Reminishenca e kėtyre ngjarjeve makabre, nė kohėn tonė ende jodemokratike, qėndron nė faktin se dhe sot e gjithė ditėn shohim tė goditen pa skrupull njerėz nė media e kudo, shpesh pėr urrejtje personale, arsye politike a interesa tė fėlliqura. Madje dhe nė rastet kur nuk provohet asnjė lloj fajėsie e viktimės a vėrtetohet se vetė sulmi a goditja janė kriminale, atentatori i jetės sė tjetrit, vazhdon tė jetojė i qetė ndėrsa viktima merr fund me gjithēka e askush nuk bėn apologji...Jo mė tė flasėsh pėr dėnim tė agresorit pėr krimin e shkatėrrimit tė njė jete njerėzore.
Nė fund tė fundit vdekja sociale ėshtė mė e rėndė se ajo fizike e cila merr fund menjėhere. Kjo e para, vdekja a ekzekutimi social, janė tė vijueshme, torturuese, dhe pėr karakteret jo tė forta, jo rrallė marrin fund me vetėvrasje, rrėnim, ēmenduri etj. Kjo vazhdon tek ne dhe ėshtė njė nga treguesit mė tė qartė qė ende demokracia nuk ka ardhur e se ajo do tė quhet nė rrugė tė mbarė kur tė fillojnė ndryshimet e mėdha tė mentalitetit njerėzor, respekti pėr njeriun. Mė e keqja ėshtė se ekzekutorėt e kohėrave tė sotme janė vegla a pjesė me rėndėsi e pushtetit mediatik e politik.
Raporti i njeriut me trupin e vet (psh shumėkush ndjehet i lirė tė ndjekė plazhe nudistėsh, ndėrsa pėr shumė kultura tė tjera ėshtė ende tabu), a ndikon nė lirinė personale tė njeriut, e rrit apo e kufizon atė ?
Po ti referohemi kulturės sė parakristianizmit, tė shfaqurit e bukurisė trupore, apo thjesht trupit, jo vetėm nuk konsiderohej turp por objekt krenarie. Ekzistonte kulti i trupit madje. Tendenca e njeriut lidhur me zbukurimin, mbajtjen mirė por dhe ekspozimin e trupit tė vet, sot shkon drejt kėsaj. Mendoj se mė tepėr se liri personale a rritje e saj, ėshtė rikthim nė vlerat e natyrshme njerėzore tė cilat pa kaluar nė detaje tė tipit, ekzibicionizėm, plazhe nudiste etj., nė vėrtetė janė tė pranueshme. Natyrisht do duhet kohė pėr t'u rikthyer plotėsisht atje pėr shak kėtė njė pėrpunimi shumėshekullor nė tė kundėrt, pėrpunim ky kulturor e psikologjik, tradicional tashmė.
Pėr ēfarė keni siguri nė jetė ?
Pėr aftėsitė e mia. Pėr forcėn e personalitetit. Pėr aftėsinė pėr ti parė ngjarjet, njerėzit, nga njė kėndvėshtrim shumė me panoramik e tė gjėrė se shumica e njerėzve. Si pjesė e njė tė tėre pa fund, para sė cilės jemi aq tė vegjėl, saqė dramat tona personale nuk duhen pėrjetuar kurrė si gjėma tė mėdha. Thjesht tė parėt e vetes, si njė pjesė e njė tė tėre e cila nė kulturat e Lindjes shkrihet a pėrfshihet nė dramėn a komedinė universale. Kjo mė ka ndihmuar shpesh nė jetė tė pėrballoj situata ku tė tjerė janė mbytur a vetėvrarė, zhdukur a shkatėrruar mendėrisht a fizikisht apo si personalitet. Mund tju jap vetėm dy shėmbuj tė kėsaj nga jeta ime: atentati me bombė ndaj jetės time me 2003, shkatėrrimi i personalitetit a mė shumė i imazhit tim me njė "atentat" tjetėr akoma mė tė rėndė me 2009. Pa llogaritur denigrime, sulme, poshtėrsi tė tjera karshi meje me tė vogla por jo tė vogla.Ēėshtė mė absurdja, nė tė gjitha goditjet ekzekutorėt kanė marrė kurora lavdie, kanė vazhduar poshtėrsitė e tyre, ndėrkohė qė viktima madje dhe nė tryezėn e operacionit a shtratin e spitalit, ėshtė denigruar mė keq, duke tentuar a rekomanduar nė biseda publike televizive deri asgjėsimin e tij. Kėto tė fundit janė parė nga mijėra njerėz.
Nėse do tė mund tė zgjidhnit njė moment nė jetė ku do tė ndaleshit pėr tė reflektuar mė tepėr, a do merrnit vendime tė tjera ?
Mars 2005. Momenti kur vendosa tė hyj aktivisht nė politikė. Dhe jo me ftesė bujarie si pėr njė pjesė tė mirė tė deputeteve tė futur nė Parlament nga dashamirėsia e listave. Por me kėrkesė pėr njė betejė qė mund ta cilėsoj sot me plot gojėn mė tė fortėn e mė tė vėshtirėn e betejės elektorale tė vitit 2005. Kundėrshtari im, disa herė ministėr nė ministri nga mė tė rėndėsishmet. I suksesshėm nė biznes, i pasur, i aftė dhe unė pėr herė tė parė nė njė betejė tė tillė, i ardhur drejtėpėrsėdrejti nga bota akademike. Pranova sfidėn, luftova, fitova, mė vonė u bėra ministėr, por pagova shumė.Ambicia e mediokėrve mė shkatėrroi njė pjesė tė rėndėsishme tė reputacionit, jetės, atyre tė mirave publike qė mund tė kisha bėrė. Tentuan ta shkatėrronin tė tėrėn. Tani po tė isha nė atė moment, do tė kisha vazhduar karierrėn e sukseseshme universitare a do kisha themeluar universitet privat gjė qė e fillova por e lashė pėr shkak tė konfliktit tė interesit. Gabim i madh.
Ka shumė elemente pėr tė cilėt kėrcėnohet realisht mazhoranca nė kėto zgjedhje ? Hipotizojmė dy situata tė kundėrta: Rasti i parė, Berisha fiton njė mandat tė ri: cila do tė jete e reja nė qeverisjen e shqiptarėve ? Po nė rastin e Ramės ?
Sigurisht qė ka. Nuk ka ndodhur asnjėherė nė asnjė vend e me asnjė parti politike qė tė mos ketė pasur absolutisht asnjė risk. Natyrisht kėto risqe nuk do tja thotė kurrė vetes mazhoranca e as do t'i pėrmendė asnjė njeri i saj. Parimi numėr njė, sė paku i politikės sonė: Fitore, fitore dhe vetėm fitore...asnjė dobėsi a tė metė qė ta shfrytezojė kundėrshtari. Meqė ra fjala mė kujtohen disa kandidatė krejt tė panjohur pėr kryetar bashkie, disa vite mė parė. Tė gjithė tė sigurt nė fitore. 100%. Madje dhe ata qė nuk kishin kandiduar kurrė mė parė.
Pra ka elemente qė duhen marrė parasysh dhe mendoj se njė problem ėshtė i tė qėnurit nė pushtet pėr njė kohė tė gjatė qė nė pėrgjithėsi e korrobon pushtetin. Kėtu nuk e kam fjalėn pėr Berishėn qė vazhdon tė gjenerojė energji, ide dhe dinamizėm. Natyrisht si ish pjesėtar i kėsaj mazhorance nuk mund tė mohohen, sado tė bėrtasė opozita shumė arritje tė kėsaj periudhe.
Por jo tė gjithė njerėzit e PDsė, mjaft bashkėpunėtorė tė Berishės etj., nuk reagojnė a komunikojnė si duhet me njerėzit, madje as me elektoratin e vet, dhe kjo pėrbėn njė rrezik. Sė dyti nuk duhet harruar se kundėrshtari pėrdor njė propagandė tė shfrenuar nė TV nė disa nga kanalet mė tė shikuara dhe kjo ndikon sidomos tek njerėzit nė pėrgjithėsi dhe tek ata pa formim nė veēanti. Tė gjitha kėto janė vota. Nga ana tjetėr kundėrshtari jep disa mundėsi tė mira pėr fitoren e PDsė. Paaftėsia e Edi Ramės pėr tė bashkėpunuar e ndėrtuar aleanca, pėrvoja e tij e dy mandateve tė fundit si kryetar bashkie kur punėt e pa filluara a tė lėna nė mes terrorizuan Tiranėn, personaliteti i tij tepėr i dyshimtė pėr t'u dhėnė njerėzve shpresa humanizmi a jete mė tė mirė, etj.
Tė marrim dy variantet: nėse Berisha fiton, sigurohet vijimėsia nė fushėn e investimeve nė rrugė, hidroenergji, pėrgjithėsisht nė ekonomi, vijimėsia drejt integrimit tė plotė nė BE, etj., Sigurisht nuk janė gjėra tė vogla dhe pėr mua kjo rrugė sė paku nė kėto dy drejtime duhet vazhduar si e sukseseshme.
Varianti i dytė: Rama fiton. Nuk mendoj se do tė vinte pėr herė tė parė nė pushtet. Tė jesh ministėr i njė kabineti qeveritar, disa herė kryetar bashkie, e tėra kjo 10 vjet, nuk ėshtė pak. Dhe vlen ajo ēka ka bėrė si njė tregues mjaft i qartė se cila ėshtė shkolla qeverisėse (nėse mund tė quhet shkollė) qė pėrfaqėson. Kabineti ka ekzistuar edhe nė bashki. Edhe nė ministri. Eshtė ēėshtje pėrmasash do tė thoni ju. Mė shumė pushtet, fatet e vendit nė duart e njė njeriu. Po ju jap njė shėmbull nė pamje tė njėjtė, por nė thelb tė kundėrt. A nuk u muar parasysh eksperienca e Mario Montit nė administratėn e Komisionit Europian kur e emėruan Kryeminister ? Dhe rezultoi e sukseshme. A nuk ishte e tmerrshme eksperienca e viteve tė dy mandateve tė fundit tė Ramės, sheshi i shkatėrruar i qėndrės sė Tiranes, krrusma punėve tė bashkisė, indiferenca totale pėr punėt publike. E pse tė mos mendojmė se pas njė fillimi spektakolar nė formė (kėto ai i qan), me formė e tantana, me roje tė veshur bukur nė hyrje tė Kryeministrisė, me lajle e lule, me batuta nė mbledhje qeverie e me rioshe qė i rrokullisin fjalėt si rruaza, ėmbėl e mė sqime, pėrgjithėsisht pa gabime ortografike por pa lėng jetėsor, do tė vimė sėrish nė neglizhencė e tallje tė njerėzve e fateve tė tyre nga ana e opozitarit tė madh,
Lhome cest le style (Njeriu ėshtė stili), thuhet me tė drejtė. Dhe Rama nuk ndryshon nė thelb. Si mund tė ndryshosh kur ke nė kurriz jo pak por 10 vjet qeverisje si Ministėr e kryetar bashkie. Dhe diku rreth 50 vjeē si Edi Rama (nuk e di saktė sa vjeē ėshtė pretendenti pėr lidėr ekzekutiv).
Fenomeni i tė rinjve nė politikė: ekziston njė tendencė e cila po ndiqet kohėt e fundit. Me pak fjalė, tė rinjtė duan tė futen nė politikė pėr tė qeverisur apo pėr tė kuptuar ambientin ku jetojnė dhe pėr tė vendosur si qytetarė tė lirė ? Ne rastin e tė parės, a do tė thotė se shoqėria shqiptare vazhdon rrugėn e centralizimit tė pushtetit ? Nė rastin e sė dytės, a mendoni se rinia sot vėrtet po krijon bazė shoqėrore tė re e cila ėshtė mė shumė e predispozuar tė kėrkojė ndryshimin brenda vetes dhe vetėm tė presė nga liderėt ?
Me gjasė tė madhe ju po mė bėni pyetje qė mė kanė shqetėsuar prej kohėsh si studiues e psikolog apo mė mirė si njohės jo i keq i kėsaj shoqėrie. Ka njė grup tė rinjsh qė siē e vura nė dukje pak mė sipėr stisin e rrjedhin mjaltė fjalėsh tė pastra e tė qeruara por qė nė njė vėshtrim tė kujdesėshėm, nuk kanė asnjė aspiratė tė thellė a humane. Kėta nė pamje tė parė ta mbushin mendjen pėr njė ndryshim a risi tė pastėr nė atė krah tė opozitės. Por mjerisht jo. Mendoj se kėta qė kanė arritur deri aty e kanė fort pėr zemėr pushtetin por vetėm ate, atė nė vetvete. Dhe sidomos problemi ėshtė tek pjesa e dytė e pyetjes: a janė ata vėrtet bazė shoqėrore ? A kėrkojnė ndryshim brenda vetes e nė shoqėri e a ja kėrkojnė kėtė liderit? Kėtu ngec se ē'ėndrra shohin do tė perifrazoja Shekspirin. Dhe kėtu pastaj ka mjaft gracka ku mjaft syresh ngecin madje pa e kuptuar as vete dhe rezultojnė a shfaqin padashur tė vėrtetėn e vetes, me njė mentalitet tejet tė vjetėr e klasor antagonist ndoshta tė trashėguar nga baballarėt. Madje tė frikshėm kur i sheh tė veshur me kostum tė ri. Mė tipiku syresh ėshtė Erion Velia. Kur pata qenė dekan, pata naivitetin sado pak kohė, tė besoj se ky njeri vinte nga larg me njė mentalitet tė ri e do bėnte vėrtet tė mira. Fliste qartė e rrrjedhshėm, e pse jo dhe mjaft tė rinjve u mbushte mendjen. Mė kėrkoi dhe mua ta ndihmoj.
Donte sallėn e madhe tė fakultetit pėr aktivitete dhe e ndihmova me sinqeritet duke besuar se ishte krejt i pandikuar nga askush. Mė pas doli qartė se nė cilin krah prononcohej dhe deri kėtu nuk kishte asnjė tė keqe sėrish. Nė fund tė fundit kishte zgjedhur, sado nė klandestinitet, njė lider partiak pėr tju bindur. Dhe kėtu u shfaq i vėrtetė e i plotė. Filloi tė flasė me terma tė ashpra pėr tė kaluarėn e ēdo kundėrshtari politik, tė kujtojė kush kishin qenė, ata, baballarėt e tyre, tė godasė pa mėshirė. O zot, po ku i kishim dėgjuar kėto...kėto ishin po ato fjalė qė pėrdornin pothuaj gjithė liderėt e politikės pėr njėri- tjetrin !
Kjo ishte lufta e klasave e kostum tė ri, me fjalė tė zgjedhura, nga goja e tė rinjve veshur ndryshe por mė tė brendshme tė baballareve tė luftės sė klasave. Kjo ishte ndjekja kėmbė pas kėmbė e liderit padron, nė fjalė, gjeste terminologji dhe as gek as mek ndryshe. Ja e shikoni tė levizė tani? E shihni tė ekspozohet si mė parė. Jo tani ėshtė i kontrolluar. Nė korsi. Me korse madje. Rama kėtė veēori kontrolluese-shkelmuese, e ka tipike si tė Enverit.
Kur ndokush e tepron me protagonizėm, qoftė dhe imitative, tė tipit Rama, e mėnjanon protagonistin pa dorashka. Po ajo qė mė bėri vėrtet pėrshtypje tė kėndshme, ishte reagimi nė zgjedhje i elektoratit ndaj Erionit. Rama e hodhi Erionin nė betejė elektorale dhe pėr t'u tallur, por dhe pėr ta parė sa i vlen lėkura, madje dhe pėr ta ulur ca mė poshtė se kishte marrė shumė yrysh. Dhe thoni si tė doni por ky elektorat shqiptar kurrė nuk ka gabuar: nuk i dha vota Erionit tė ri, "frymės sė re nė politikė" dhe e dini pėrse ndodh ? Nuk ka njeri interes tė japė vota njė fryme tė vjetėr veshur me petk tė ri. Mjaftueshėm tė vjetėr i marrin kėto vota. Tė kishte qenė ndryshe, tė kishte qenė vėrtet njė i ri i pavarur nga tė mėdhenjtė, nga politika e vjetėr, njė frymė e re nė politikė, mendoj se do tė kishte patur mbėshtetje. Njerėzit kanė nevojė pėr tė tillė. Por Erioni nuk ishte nga ato lule.
Sidoqoftė, pėr ta mbyllur me kėtė pyetje, do tė doja tė pėrsėrisja atė qė i kam thėnė njė tė riu pa brumė qė nuk reshte sė pėrsėrituri, "ne tė rinjtė, ne tė rinjtė", nė njė debat televiziv. Mosha e re nuk ėshtė atribut nė vetvete, se paku nė politikė por dhe gjetkė. Kur i riu ka brumė, natyrisht mosha e re ėshtė njė atribut shtesė, njė vlerė e shtuar, qė i jep goxha shtesė vlerė talentit, aftesive, duke i shtuar dhe energjinė, vrullin, pavarėsinė e mendimit rinor.
Nė tė kundėrt ka tė rinj tė plakur a tė rinj pa talent qė duke mos qenė veēse tė rinj, e kthejnė kėtė atribut nė njė vlerė minus. Mendoj se tė njė pjesė e tė rinjve vazhdon tė mbijetojė mentaliteti i vjetėr dhe ende nuk po shoh tė rinj-yje tė shkėlqejnė nė qiellin e politikės sonė. Por dikur do tė ketė. Pėr kėtė jam i sigurt. Kur tė shtohet oksigjeni i rralluar i atmosferės tonė politike.
Fenomeni LSI: mendoni se skandalet do t'i krijojnė boshllėk brenda elektoratit tė vet nė zgjedhje ?
Meta ėshtė njė drejtues pragmatist qė njeh mirė mentalitetin shqiptar e sidomos atė oborrtar. Meta darovit mirė bashkėpunėtorėt dhe mjaft njerėz e dinė kėtė. Meta shfrytėzon me rentabilitet supermaksimal atė pjesė tė pushtetit qė i jep vota e votuesve tė vet duke e kthyer kėtė nė vlerė ekuivalente plus, vlerė goxha tė shtuar ekzekutive. Nė kėto kushte, ai zmadhon mundėsitė pėr mbėshtetje duke rritur numrin e darovive. Kėto pastaj shtojnė votat e kėshtu me radhė. Dhe nuk ėshtė ēudi qė kjo rritje progresive vazhdon. Mendoj se nė kėtė terren ku jetojmė, veprojmė, mendojmė, nė kėtė atmosferė politike, Meta nuk do tė humbasė copa tė terrenit tė vet. Pastaj ju flisni pėr skandal. Mor po ku ėshtė skandali ? Gjyqin e fitoi...madje as kanali mė i madh televiziv qė shfaqi ca skena, nuk e pėrmend mė. Nė Shqipėri gjėrat evolojnė shpejt. Edhe Prifti e kuptoi gabimin me sa kam dėgjuar....
Fenomeni FRD: cila kategori e qytetarėve do t'i besojė votėn Topit ?
Nuk mendoj se do tė ketė vota pėr FRD. Maksimumi vota pėr njė deputet qė ėshtė shumė e vėshtirė pėr ta kuptuar se kush do tė jetė. Argumenti im ėshtė i thjeshtė dhe pa asnjė njėanshmėri: Nuk kam parė nė udhėheqjen e kėtij grupi, pothuaj asnjė figurė tė re nga bota akademike, kulturore, biznesi etj, apo qė tė pėrfaqėsojė njė shtresė. Pjesa mė e madhe janė ish poltikanė qė kanė milituar nė parti tė tjera a ish punonjės tė kabinetit presidencial.
Berisha gjatė tetė viteve ka mbajtur le tė themi timonin e njė anijeje qė shpesh herė ėshtė rrezikuar seriozisht nga dallgėt: a do e fajėsonit pėr diēka ?
Nuk ka anije politike a lider politik qė nuk rrezikon tė mbytet. Pa shikoni nė botė. Jo vetėm nė vendet jo demokratike por dhe nė ato me traditė tė gjatė nė demokraci. Tani se fundmi nė vendet arabe, por dhe nė Kroaci, nė Itali. Me liderė e me parti. Zaten risku i humbjes sė gjithēkaje dhe disa herė humbja e tė gjithave janė arėsyeja qė politika ka koston mė tė lartė se ēdo domen tjetėr, riskun mė tė madh...se ka dhe pėrfitimin mė tė madh, atė tė lavdisė, pushtetit, adrenalinės. Nė kėtė aspekt Berisha ka rrezikuar shumė, qė nga koka e deri tek familja, qė nga imazhi politik e njerėzor e deri tek liria. 
Anija e tij ka rrezikuar vėrtet mbytjen, madje dhe ėshtė dėmtuar keqas por pėrsėri ka riparuar avaritė e ka dalė nė det tė hapur. Problemi pėr mua ėshtė jo mbytja. Risku mendoj do tė jetė njė ankorim i gjatė i anijes nė liman kur tė jetė pa Berishėn. Nė kėtė sens ai pa dyshim dhe ka gabuar, dhe ka rrezikuar, por pėr hir tė asaj qė duket qartė e nuk e ndryshon dot kush, rezultantes historike, ai i ka vėnė vulėn e vet politikės e historisė sė kėtyre me se 20 vjeteve. Nuk ka njeri qė nuk ka gabime. Pa dyshim mund tja them dhe unė njė ditė si dhe tė tjerė, por sigurisht pas zgjedhjeve. Pėr hir tė sė vėrtetės unė nuk kam kaluar nė asnjė kamp tjetėr politik dhe pėrsėri dėshiroj fitoren e PDsė.
Jam i detyruar tė mos i jap armė kundėrshtarit politik. Ka njė moral politik. Por edhe njė njerezor. Nuk jam nga ata bukėshkalė qė kanė marrė aq shumė nga PD e nė rastin mė tė parė kur nuk kanė marrė kanė sharė e pėshtyrė. Ai edhe me mua ka nxituar, e gabuar por nė terėsi raporti im me tė e vlerėsimet e tij pėr mua, me fjalė e vepra konkrete, sidomos nė momente tė vėshtira tė jetės time, pėr shembull pas bombės qė mė vunė nė vitin 2003, mė bėjnė ta anoj peshoren nga pozitivja. Kėshtu mendoj se duhet gjykuar nė politikė e nė jetė. Tė mira e tė kėqia. Nė pėrgjithėsi mendoj se ne jemi shumė mosmirėnjohės si shqiptarė e kemi tė vėshtirė tė mbajmė mend kollaj 100 tė mira por mjaft tė lehtė tė konsiderojmė njė tė keqe tė vetme kryesore e kapitale pėr gjykimin e nje njeriu.
A ndjeheni i vendosur pėr tė rimarrė hapat e politikės ?
Sinqerisht nuk e di. Por di njė gjė me siguri. Kam njė karierė aq tė gjatė e tė pasur nė mjaft fusha tė jetės, saqė do te isha i vlefshėm edhe pėr shumė kohė. Gjithsesi beteja me mediokritetin brenda partive poltike ėshtė fituar nė pėrgjithėsi nga ky i fundit. Janė shumė...janė tepėr tė rafinuar, janė tė lindur vetėm pėr tė shkatėrruar dhe nuk merren veēse me atė punė. Kėtu nuk ju a dal dot.
Cili ėshtė profili ku ju ndjeheni mė komod ?
Ai nga i cili u shkėputa. Ai akademik. Madje dhe kėtė profil e goditėn qenėrisht me urrejtje tė paparė duke dashur qė sė bashku me tė, tė mė zhdukin me tė tėra. Gjithsesi mė thėrrasin e do tė mė thėrrasin profesor sa tė vdes. E kam marrė me punė e vepra kėtė titull. Kam rreth 15 libra tė botuar e me mijėra ish studentė, nė matematikė e psikologji se i kam dhėnė ėe dyja lėndėt. Janė ca gjėra qė ngjizen thellė e gjatė e nuk ka zot t'i shkulė dot. Janė ca fusha ku medokrit, intrigantėt, plehu i kėtij vendi nuk fitojnė dot. Ndonėse dhe kėtu nė pėrgjithėsi bota akdemike ka marrė goxha goditje.
Nėse do tė uleshit, nė njė tavolinė me tė gjithė ata qė le tė themi bėnė tė mundur qė ju tė largoheshit nga politika pėr gjatė gjithė kėsaj kohė: ēfarė do t'i thonit sot ?
A jeni tė kenaqur o miq? Ky do tė ishte varianti i shkurtėr.
Varianti i gjatė lidhet me vazhdimin e pėrpjekjeve tė disave edhe sot pėr tė mė luftuar e shkatėrruar mė tej, deri nė fund, pa kthim. Kėta janė urrejtėsit e palodhur, pjesa brilante e urrejtjes meskine, injoranca e provincializmi meskin nė disa fusha nė pushtet. Kėtyre u kam thėnė nėpėrmjet tė tjerėve: Po si nuk u ngopet me urrejtje e helm o njerėz ? Po a e dini qė ky helm, ju dėmton se pari juve vete Se duhet ta dini: urrejtėsi mbart njė sasi goxha tė madhe helmi me vete dhe nuk lodhet kurrė sė pėrtypuri e ripėrtypuri atė. Kjo natyrisht nuk kalon pa efekte tė brendshme. Dhe po tju avitesh kėtyre njerėzve, madje dhe sė largu e ndjen: Qelben helm. Gjarpėri ėshtė pa dyshim shumė mė i pafajshėm. Sė pari helmin e ka tė dhėnė nga Zoti. Dhe nė shumicėn e rasteve, kėte e dimė nga zoologjia, nuk tė ngacmon po nuk e preke. Kurse kėta verbohen dhe kur tė shohin. Njėri syresh, kryekontrollori Bujar, qė ka nxjerrė shpatvn tash ca muaj, e po tenton tė vrasė e presė, majtas e djathtas njerėz pa faj, ka deklaruar nė tryeza orgjish se do mė marrė shpiritn. E shikoni sa e vėshtirė ėshtė tė jetosh kėtu...e ca mė shumė tė punosh, tė drejtosh a tė merresh me politikė.
Si ndjeheni nė kėtė moment ?
Aktiv, me energji, siē ndjehesha kur i kam thėnė dikujt: "Nuk ėshtė se kam ndonjė neps pėr post, por nuk rri dot dhe kėshtu, thjesht pasiv.." (isha ende deputet). Jam mė aktiv tani se atėherė, ndonėse institucioni qė drejtoj ėshtė mė i vogėl, e kemi bėrė atė tė njohur pėr mirė nė Komisionin Europian, e kemi bėrė qė tė vlerėsohet nė Progres Raportin e vitit 2011 pėr Shqipėrinė.
Lexojeni online ne faqen 58-59 varianti anglisht. ARTI, agjensia jonė pėrmendet 7 herė, mė tepėr se dy ministri sė bashku. Mė duhet ta them kėtė tej ēdo modestie: ėshtė kontributi jo vetėm imi por i gjithė stafit qė drejtoj e me tė cilin punojmė sė bashku tash tre vjet. Kemi fituar dhe projekte tė mėdha tė BEsė, me partnership me Univesitete italiane, austriake etj. I fundit 600000 Euro.( Por shshhht..mos u ndjeni...mos tregoni...nuk i kemi bėrė reklamė as konferenca shtypi...se na dėgjon i ligu e bėhet xheloz e na vret me intriga pastaj.:)...Ndonėse partneri italian Universiteti "Aldo Moro" i Barit, na thotė ta bėjmė bashkė njė konferencė pėr shtyp sė shpejti.
Ēfarė ka ndryshuar brenda jush gjatė kėsaj kohe ?
Jam mė i qetė, mė i tėrhequr, mė pak, shumė mė pak i shfaqur nė publik. Sė brendshmi jam i njėjti. Jam gati nė ēdo moment tė shpenzoj energji tė pamata sėrish. Si atėherė kur mė ndėrprenė punė e realizime shumė tė mėdha e tė bukura nė Ministri.
Cilėt janė fjalėt qė do t'i thonit tė gjithė atyre qė e lexuan kėtė intervistė ?
Miqtė e mi. Pasi tė lexoni, mundohuni tė vlerėsoni edhe me mendjen tuaj. Kur bėhet kjo, jemi sė bashku, mė pranė tė vėrtetės.
* Hermesnews©AllRightsReserved
Ēdo riprodhim i paautorizuar ndėshkohet sipas ligjeve nė fuqi