11/11/2014 08:12:52

Rrëzoje këtë mur zoti Vuçiç!

Nga Ruben Avxhiu

NEW YORK - Debatet për fjalët e Edi Ramës në Beograd janë normale. Po disa prej tyre po humbasin vëmendjen te thelbi i fjalimit, që ishte mendjehapur e pozitiv dhe një ftesë për të ndryshuar historinë e Ballkanit.

Disa komentues në Perëndim kanë pranuar versionin e Serbisë se thirrja për të njohur Kosovën ishte një provokim dhe si i tillë ishte një shembull i “diplomacisë së keqe”. Argumenti kryesor është se Serbia duhet të trajtohet me kujdes në rrugën e saj drejt BE-së.

Sigurisht nxitjet nga jashtë për ndryshime të shpejta mund të sjellin rezultatin e kundërt në një shoqëri. Në vend që të demokratizohet të struket në prehrin e radikalizmit. Mirëpo, në rastin e Serbisë, një dyshim i fortë është se shoqëria serbe ka bërë hapa pas pikërisht sepse është ledhatuar më shumë se sa ka merituar.

Në rrugën drejt Europës, Serbia ende nuk ka nevojë që të kushtëzohet me njohjen e Kosovës. Së pari sepse është ende larg anëtarësimit. Së dyti, sepse në BE vetë ka pesë shtete që ende nuk e njohin Kosovën.

Në këtë kontekts, shumica e udhëheqësve zyrtarë europianë nuk i vendosin qeveritarët serbë në pozitë të vështirë, për një çështje që do të zgjidhet kur t’i vijë koha. Ata janë më të interesuar për hapat e vegjël të përshkallëzuar të afrimit me BE-në. Reformat legjislative dhe administrative për të njësuar ligjet e rregulloret, integrimi ekonomik me pjesën tjetër të kontinentit, modernizimi i metodave të policisë dhe rolit të ushtrisë në shoqëri.

Këto janë pjesët e padukshme dhe të padebatueshme të transformimit të Serbisë dhe që me saktësi europianët dhe amerikanët janë marrë më shumë me to, duke e lënë Tadiçin, Daçiçin dhe Vuçiçin që të meten të palëkundër në punën e njohjes së Kosovës.

Rama dhe Berisha para tij, nuk janë ankuar për këtë sjellje të Europës, ndonëse është normale që të kërkonin më shumë vëmendje nga ndërkombëtarët te situata e pakicës në Luginën e Preshevës.

Por edhe perëndimorët nuk mund tëp resin që një kryeministër shqiptar të sillet në mënyrë të ngjashme me ta në Beograd. Ashtu si edhe deputetë të parlamenteve të vendeve të vete apo të parlamentit europian nuk kanë ngurruar t’i kërkojnë Serbisë njohjen e Kosovës. Shqipëria është vetë ende duke kaluar në procese të ngjashme ndryshimi si Serbia, në planin ligjor, administrativ dhe ekonomik.

Ndryshe nga lidhjet e vendeve perëndimore me Serbinë, Shqipëria nuk mund ta anashkalojë dot Kosovën, për arsye që nuk kanë nevojë për shumë shpjegime. Kosova është gjeografikisht në mes të të dy vendeve. Përshtypjet në Kosovë për politikanët ndikojnë direkt në zgjedhjet e kryeministrave të Serbisë dhe Shqipërisë.

Shqipëria ka interesa të jashtëzakonshme në Kosovë. Edhe nëse lë mënjanë retorikën e bashkimit kombëtar apo të “Shqipërisë së Madhe”, bizneset dhe individët nga Shqipëria kanë investuar ekonomisht në Kosovë, me qindra mijëra kanë të afërm e lidhje sociale e kulturore.

Mbi të gjitha, të pretendosh se Ballkani do të lulëzojë kur ende ka shtete që nuk e njohin njëra-tjetrën është naivitet. Serbia nuk është ende në BE dhe BE-ja nuk ka pse shqetësohet. Por Serbia dhe Kosova janë në Ballkan dhe se çfarë bëjnë me njëra-tjetrën ndikon në të gjitha vendet fqinje. Serbia thotë se më e mira dhe më e lehta është që Kosova të rikthehet në Serbi. Po kjo është një imagjinatë të cilës as serbët nuk i besojnë më vërtet. Më e lehta (ndonëse pa dyshimë e vështirë) është që Serbia ta njohë Kosovën sit ë pavarur.

Është e vërtetë se ka një nënkuptim të heshtur se një ditë Serbia do ta bëjë. Deri atëhere nuk është problem nëse udhëheqësit serbë thonë se nuk do ta njohin. Po sipas të njëjtit argument nuk duhet të jetë problem që edhe udhëheqësit shqiptarë ta kërkojnë. Serbët lehtësisht mund të refuzojnë.

Edi Rama shkoi në Beograd me sugjerimin se kjo do të hapte një kapitull të ri mes Shqipërisë dhe Serbisë. Kapitujt e rinj nuk hapen duke heshtur për sfidat përpara, por duke i përmendur ato pa frikë. Vuçiç tha se përmendja e pavarësisë së Kosovës dogji shansin për ta hapur këtë kapitull. Mbase mund të shihet ashtu. Po një mënyrë tjetër e të thënit të të njëjtës gjë është se kapitulli i ri nuk fillon nëse nuk pranon realitetin e ri.

Edhe Shqipëria do ta donte Kosovën pjesë të saj si Serbia, por Tirana nuk po e kërkon dhe as e ka kërkuar ndonjëherë. Pse Beogradi nuk e vlerëson rolin e përmbajtur të Tiranës në këtë trekëndësh të vështirë? Shqipëria e ka pranuar realitetin e ri se Kosova nuk mund të jetë më një provincë e askujt. Është Serbia që është lejuar të sillet sikur asgjë nuk ka ndodhur në Ballkan në këto 7 vitet e fundit.

Po përpara nuk ecet vetëm kur udhëheqësit i fërkojnë kurrizin njëri-tjetrit e përqafohen duke mbyllur sytë përpara realitetit.Vetëm një ditë përpara takimit, bota kujtoi me nderim rrëzimin e Murit të Berlinit, një ngjarje që hapi rrugën për bashkimin jo vetëm të Gjermanisë por të gjithë Europës. Ai mur u rrëzua në ato ditë të paharrueshme të nëntorit 1989, por themelet e tij ishin tronditur prej kohësh.

Më shumë se dy vjet më parë, në 12 qershor 1987, Presidenti amerikan Ronald Reagan mbajti fjalimin e famshëm në Portën e Bradenburgut nga ku bëri thirrje presidentit sovietik Mikhail Gorbaçov: “Rrëzojë këtë mur, zoti Gorbaçov!” ishin fjalët e tij të famshme.

Mund të ishte një provokim i panevojshëm në sytë e disa komentuesve, sepse Muri do të binte së shpejti gjithësesi. Si më e udhës propozohej që të mos provokohej Gorbaçovi. Po ka gjithnjë momente në histori, kur një udhëheqës e sfidon një tjetër për të bërë diçka të bujshme për të mirën e të gjithëve.

Përndryshe rrezikojmë ngecjen në një rreth vicioz nga i cili nuk dalim dot.
Fjalimi i Edi Ramës, as ishte një fjalim i ngjashëm me atë të Reagan-it e as pretendonte që të ishte. Po në fjalët për Kosovën është thelbi i nxjitjes së partnerit në bisedime. Ajo që është për dikë një provokim mund të jetë për një tjetër një zemërdhënie për të bërë atë që duhet.

Fjalët e Edi Ramës nuk do të ndikojnë në Beograd. Në fund të fundit, edhe ato të Reagan-it ranë në vesh të shurdhër në Moskë për të paktën dy vite, derisa realiteti goditi Murin me forcën e tij. Por kjo nuk do të thotë se ato nuk kanë potencialin që të jenë profetike dhe të kujtohen me simpati dhe nderim nga historia.

Nuk mendoj se përmirësimi i raporteve shqiptaro-serbe do të pengohen prej tyre. Përkundrazi, pak realizëm do t’i bëjë ato më të sinqerta. Nuk mendoj as që kjo ia vesh vlerat patriotike vetëm një partie në Shqipëri, se vështirë të imagjinoj një kryeministër shqiptar që shkon në Beograd dhe nuk thotë mesazhin më të vërtetë, që shikoni bashkëpunojmë sa të duam., po sa kohë që nuk e njihni Kosovën, do të jemi tërë kohë një trekëndësh i paplotësuar.

Nëse kjo është diçka që do të ndodhë gjithësesi, pse t’ua vonojmë brezave historinë e ndryshimit. Pse t’ia lërë Aleksandar Vuçiç lavdinë e kthesës historike një udhëheqësi tjetër? Po për hapa të tilla duhen fjalë të drejtpërdrejta e jo spërdredhje që nuk çojnë askund.

Prandaj ia vlen t’ia përshtatësh fjalimin e Reaganit situatës së ngurrimit në Serbi: “nëse kërkon vërtet paqe, nëse kërkon vërtet begati për Serbinë dhe rajonin e Ballkanit, nëse kërkon liberalizim, eja te kjo derë. Zoti Vuçiç hape këtë derë. Njihe Kosovën, zoti Vuçiç!”

Nga Ruben Avxhiu

Dërgo me email | Stampo artikullin