Video
12/12/2013 12:54:03
Politika e gjigantėve tė internetit ndaj Kosovės
Google dhe Facebook njohėn Kosovėn shtet. Amazon, eBay, Google, Skype dhe Yahoo, ende nuk e kanė njohur Kosovėn si tė pavarur
TIRANĖ - Si i bindi ushtria e vogėl e njerėzve, Facebook dhe Google si dhe gjigantėt e tjerė tė internetit, tė njohin njė prej shteteve mė tė reja tė botės, ėshtė kjo pyetja qė ka ngritur nė njė lajm-analizė, Daniel Mihailescu i AFP-sė, referuar Foreignpolicy.com.
"Si e vendosni njė shtet nė hartėn e botės?", duke vijuar se pėr shekuj, kjo gjė sipas Foreign Policy, shtetėsia ėshtė marrė duke derdhur gjak nė fushėn e betejės, apo marrė vendime nga dhomat e diplomatėve tė mbushura plot tym.
Por shtetet e reja sipas foreignpolicy.com kanė gjetur rrugė tė mesme tė kėtij rrugėtimi: Tė njihesh nė mbarė botėn nuk ėshtė e thėnė tė marrėsh votėn nga Kombet e Bashkuara, por qė ta fitosh kėtė luftė me gjigantėt e internetit, citohet mė tej nė artikull, duke bėrė me dije se rrjeti social Facebook si dhe motori i kėrkimit Google, e njohėn Kosovėn si shtet tė pavarur.
Diplomacia dixhitale sipas kėtij artikulli, duke iu referuar tė shkruarės, tashmė diplomatėt angazhohen me qytetarėt, aleatėt, madje edhe me rivalėt e tyre nė internet pėr tė debatuar a sugjeruar zhvillimin e politikave tė reja, duke iu pėrgjigjur ngjarjeve tė sotme. Ky ėshtė njė koncept tejet i ri, si njė pėrmbysje e asaj tradicionales.
Artikulli mė tej i referohet njė historiku tė Kosovės deri nė marrjen e Pavarėsisė mė 17 shkurt 2008, ku citohet se pesė vite pas njė deklarimi tė pavarėsisė sė njėanshme nga Serbia dhe e njohur nga 106 shtete anėtare tė Kombeve tė Bashkuara, Kosova ėshtė ende duke luftuar pėr pranimin nga Rusia, Kina, India si dhe shumė vende tė tjera me ndikim, disa prej tė cilave janė nė kundėrshtim pėr shkak tė rajoneve separatiste tė tyre.
Diplomacia Dixhitale mund tė ndihmojė nė kauzėn e Kosovės duke i lidhur zyrtarėt dhe qytetarėt e saj me diplomatėt vendorė pėr tė marrė sugjerime, por edhe qytetarėt e shteteve tė tjera si formė presioni nga ata kundrejt qeverive tė tyre, pėr tė njohur shtetin mė tė ri ballkanik.
Sipas foreignpolicy.com Kosova ka ende pėr tė bėrė: Shteti ėshtė injoruar nga disa faqe si Amazon, eBay, Google, Skype dhe Yahoo, tė cilat ende nuk e kanė njohur Kosovėn si njė shtet tė pavarur. Mijėra tė tjera, mė pak tė njohura, tė cilat janė faqe ndėrkombėtare, portale informative apo platforma tė medias sociale tė cilat nuk e pėrfshijnė Kosovėn si njė shtet tė pavarur.
Mė tej kjo faqe pėrshkruan se kjo mungesė e njohjes digjitale ndikon drejtpėrdrejt edhe mbi kosovarėt, pasi sipas tyre nė se duan tė blejnė njė libėr apo produkt nė Amazon, si do ta sjellin nė adresėn e shtėpisė sė tyre nė Prishtinė? Pėr shkak se kjo faqe nuk e njeh Kosovėn si shtet tė pavarur, kosovarėt detyrohen ta vendosin Shqipėrinė si vendbanimin e tyre, ndėrsa nė nėnkategorinė e kutizės shtesė shkruhet "Kosovo Kosovo Kosovo", si pėr tė thėnė qė nuk jetojnė apo kanė rezidencėn nė Shqipėri. Por kjo nxjerr probleme. Pasi shumė pako tė nisura drejt kėsaj nėnkategorie, thjesht zhduken rrugės...nga pengesat burokratike. E njėjta gjė dhe dhimbje koke e ngjashme ndodh edhe me kompani tė tjera digjitale.
Sipėrmarrėsi Kushtrim Xhakli sipas foreignpolicy.com kėrkon ta ndryshojė kėtė gjė. Duke u bazuar nė pėrpjekjet pėr njohjen e Kosovės si shtet tė pavarur ėshtė nė radhė tė parė dinjitet dhe tė pasurit tė drejtė pėr tė dhėnė dhe marrė nga njerėzit nė mbarė botėn, thotė ai.
Si ish-kėshilltar i Ministrisė sė Arsimit nė Republikėn e Kosovės, Xhakli ėshtė iniciatori i njė fushate pėr njohjen digjitale tė kėtij shteti mė tė ri nė Evropė.
Sipas komentit tė faqes online nė artikullin e Daniel Mihailescu-t, Mbi 70 pėr qind e popullatės prej dy milionėsh tė vendit ėshtė nėn moshėn 30 vjeē, ndėrsa 80 pėr qind ėshtė pėrqindja e penetrimit nė faqet online apo internet, ēka ėshtė e ngjashme me vendet e Evropės Perėndimore.
Duke pasur parasysh tė drejtėn e informimit digjital, thotė Xhakli, individėt e rinj nė moshė tė hi tech-ut mund tė ndihmojė diplomatėt konvencionalė me kostume nė lidhjet e tyre me botėn pėr tė fituar njohjen e Kosovės, duke e bėrė kėshtu mė tė lehtė edhe jetėn e kosovarėve.
Sipas faqes foreignpolicy.com, njė pėrkrahje tė veēantė ka dhėnė edhe platforma e re Digital Kosovo, tė cilėn Xhakli e ka konceptuar, dizajnuar dhe mirėmbajtur vetė.
Ėshtė realizuar dhe drejtuar nė kuadėr tė Fondacionit me qendėr nė Prishtinė IPKO, njė OJQ e pavarur ku Xhakli ėshtė anėtar i bordit. Iniciativa e Digital Kosovo (digitalkosovo.org) ka pėr qėllim ti mundėsojė kosovarėve qė tė shfrytėzojnė shėrbimet online, ashtu si edhe pėrdoruesit e tjerė tė internetit nė tė gjithė botėn. Faqja e internetit funksionon qė nga shtatori dhe pėrmban raportime, pėrfshirje dhe informacione mbi lobingun digjital apo sukseset e fundit tė njohjes sė kėtij shteti nga faqet online, pa qenė pjesė e Serbisė apo Shqipėrisė.
Ky Template (faqe shabllon) ėshtė menduar, sipas foreignpolicy.com, si njė presion ndaj kompanive tė mėdha virtuale qė operojnė me shėrbime nė internet, aeroporte, gazeta, universitete, etj, tė cilat nuk e njohin Kosovėn si tė pavarur. Qėllimi pėrfundimtar ėshtė qė tė bėjė tė mundur pėr kosovarėt pėrdorimin e internetit pėr biznesmenėt, rezervimet e udhėtimeve tė tyre, blerjet online e mė shumė....
Xhakli dhe ushtria e tij digjitale tė vullnetarėve qė nė hapat e parė, sipas foreignpolicy.com bombardoi Google Maps me mesazhe duke kėrkuar nga kėta tė fundit njohjen nė sistemin kompjuterik tė serverėve tė tyre, Kosovėn si shtet tė pavarur. Mesazhet u nisėn edhe drejt aeroportit tė Londrės dhe Sidneit, duke bėrė tė mundur pėrfshirjen e Kosovės si shtet tė pavarur nga kėta tė fundit, e po ashtu drejt Brukselit, por ende nuk kanė bėrė tė mundur qė Kosova nė tabelat digjitale tė avionėve qė nisen nga Prishtina drejt Brukselit, tė figurojnė Prishtina, Kosovo, por Prishtina, Sebia.
"Njohja virtuale e Kosovės ėshtė me rėndėsi tė madhe praktike, e njėherazi njė simbol i rėndėsishėm, por i papranueshėm qė Kosova ende nuk figuron nė shumė faqe online", thotė Myrna Macgregor, Sekretarja e Parė e Ambasadės sė Britanisė sė Madhe nė Prishtinė, referuar forgeinpolicy.com.
Artikulli i zgjeruar pėrmbyllet duke cituar se Suksesi i Kosovės nė sferėn digjitale mund tė jetė njė model i dobishėm edhe pėr vendet e tjera qė kėrkojnė njohje ndėrkombėtare, qoftė Sudan i Jugut apo Palestina - tė cilat, ndryshe nga Kosova, tashmė kanė njė domain tė nivelit tė lartė, vijojnė ata mė tej.
Por ka kufizime...Ato nuk mund tė zgjidhin pėr shembull, problemin e korrupsionit tė pėrhapur nė Kosovės, ku vendi renditet i 111-ti nga 177 shtetet e Indeksit tė Perceptimit tė Korrupsionit nga Transparency International dhe as zhbllokimin e ndarjes sė thellė tė rrėnjosur mes komunitetit etnik shqiptar dhe atij serb.
Disa vėzhgues madje kėto i konsiderojnė si dy ēėshtjet tė cilat janė pengesa kryesore e Kosovės pėr ta vendosur atė pėrkrah familjes sė shteteve tė tjera evropiane.
Kthim nė kohė/ Sipas gazetės kosovare Zėri, ka qenė kryeministri Thaēi dhe zėvendėsministri i Jashtėm Petrit Selimi qė janė takuar mė herėt me disa drejtorė marketingu tė kompanisė Facebook, ndėrsa njė ndihmesė tė madhe ėshtė dhėnė edhe nga dėrgimi i letrave nga anėtari i Komitetit pėr Politikėn e Jashtme nė Kongresin Amerikan, Eliot Engel.
Por pėrpos kėsaj, sipas kolegėve kosovarė shumė njerėz individualisht kanė punuar pėr ta arritur kėtė njohje nga rrjeti social nė tė cilin janė hapur mė shumė se 1.5 miliardė profile. Ditė mė parė vetė Kryeministri Thaēi ėshtė njoftuar zyrtarisht nga drejtuesit e lartė tė Facebook me seli nė Dublin tė Irlandės, pėr pėrfshirjen e Kosovės nė kėtė rrjet global social.
Digital Kosovo/ Sipas faqes online digitalkosovo.org, Pavarėsisht faktit qė Kosova tashmė ka shpallur pavarėsinė, ėshtė njohur nga mė shumė se 100 shtete dhe ėshtė anėtare e institucioneve tė tilla si Fondi Monetar Ndėrkombėtar dhe Banka Botėrore, qytetarėt e Kosovės vazhdojnė tė mos e kenė mundėsinė e pėrdorimit tė internetit me potencial tė plotė.
Digital Kosovo ėshtė njė mundėsi pėr ta ndihmuar Kosovėn qė tė integrohet plotėsisht nė tablonė digjitale. Kjo iniciativė ndihmon nė tejkalimin e barrierave virtuale duke i shtyrė njė varg tė gjatė tė faqeve nė internet qė ta pėrfshijnė Kosovėn nė platformat e tyre.
Digital Kosovo ėshtė njė iniciativė e re e cila realizohet nga Fondacioni IPKO, me mbėshtetjen e Ministrisė sė Punėve tė Jashtme tė Republikės sė Kosovės, Kėshillit Britanik dhe Ambasadės Norvegjeze nė Prishtinė. Na
ndiqni dhe nė Facebook dhe Twitter