15/08/2013 18:45:26
Pabarazitė e bekuara dhe jo
nga Artan Fuga
HermesNews - Filozofi i shquar amerikan, demokrat, John Rawls, mė ka mėsuar disa ide tė mėdha qė janė bėrė bindje tė mia. Nuk do tė rresht sė propaganduari nė shoqėrinė shqiptare pavarėsisht zhurmės zhurmuese tė "gjelave", "derrave" dhe "gomerėve".
Pabarazia ekonomike dhe sociale ėshtė pjesė e jetės dhe duhet respektuar si e tillė sa kohė qė ajo motivon, nxit dhe bėhet promotorr zhvillimi. Rėndėsi ka qė tė jemi tė barabartė para ligjit. Por, nuk duhet tė bėhemi naivė. Pabarazitė e mėdha sociale dhe ekonomike kanė prirje pėr tu bėrė dhe pabarazi politike dhe kėtu ato prishin demokracinė dhe kthehen nė padrejtėsi.
Kur i pasuri ėshtė i pasur nė punė tė tij, kėtu ėshtė jeta e tij private. Por kur i pasuri me pasurinė e tij blen nėpunėsit, votat, gjykatėsit, profesorėt, policėt, atėhere pabarazia kthehet nė padrejtėsi. Ka tė pasur dhe tė varfėr sigurisht sepse kjo ėshtė shoqėria kapitaliste, por pėr disa nevoja bazė, qė kanė tė bėjnė me mbijetesėn e njeriut, tė gjithė duhet tė kenė akses pothuajse sa mė tė barabartė nė shėrbime.
Spitali, shkollat, kultura artistike, libri, etj., duhet tė lejojnė akses tė barabartė pėr tė gjithė sepse pėrndryshe preket e drejta politike bazė e njeriut, e drejta pėr jetėn. Individėt sigurisht janė tė pabarabartė nė tė ardhura. Por, fėmijėt e tė pasurve, o i mjerė dhe budalla, nuk kanė asnjė meritė qė kanė lindur nė familje tė pasura, por edhe asnjė faj. Po kėshtu as fėmijėt e varfėr nuk kanė asnjė faj dhe nuk duhet tė penalizohen pse kanė lindur tė varfėr. Kjo nuk ėshtė as zotėsi as pazotėsi.
Prandaj ėshtė padrejtesi pabarazia e pėsuar qysh nė lindje. Shteti duhet tė ndihmojė tė rinjtė pa tė ardhura tė mjaftueshme qė tė kenė tė njėjtat shanse nė jetė si fėmijėt e nginjur. Ku t'i gjejė paratė ? T'jua marrė tė pasurve me taksa dhe t'i rishpėrndajė te tė varfėrit. Pabarazitė qė vijnė nga puna mė e dobishme shoqėrore dhe talenti janė tė bekuara.
Ai qė jep mė shumė duhet tė marrė mė shumė. Drejtuesit e bankave marrin prima marramendėse, por thotė Stiglitz, si mund tė marrin prima tė tilla kur kanė punuar keq dhe jo mirė ? Kriza financiare dhe falimentimi tregon se duhet t'u mbahen lekė jo t'u jepen prima. Nėpunėsi duhet paguar mbi bazat e performancės dhe jo me rroga fikse.
Asnjė pabarazi nuk duhet tė jetė si dėnim social pėr njė kategori shoqėrore apo individ, pabarazitė pra privilegjet i fiton apo i humbet gjithkush sipas meritave tė tij dhe jo sepse ėshtė ky apo ai. Romėt qė punojnė mirė nuk ka pse mbeten tė varfėr. As gratė e zonja nuk kanė pse tė mos emėrohen shefe.
Pasuritė mė tė mėdha tolerohen atėhere kur u shėrbejnė edhe mė tė varfėrve. Njė mjek qė shpėton jetė, njė psikolog qė shpėton shpirtra, njė inxhinjer qė lehtėson punėn etj, duhet tė shpėrblehet pa fund sepse ai e meriton dhe kjo i intereson gjithkujt pra edhe mė tė varfėrve.
Hiqni kėto thotė Rawls, i madhi, i mėncuri, i miri, dhe pabarazai kthehet nė padrejtėsi. Jo vetėm pastaj jetojmė njė shoqėri ta pabarabartė sepse kjo nuk prish aq punė, por edhe nė njė shoqėri tė padrejtė dhe kjo nuk durohet.
HermesNews - ©2013
Dėrgo me email
Stampo artikullin
