10/05/2013 09:54:50

Musaraj: Shqipëria në NATO prodhon stabilitet

Intervistë e zv.ministres, Arta Musaraj për La Repubblica - Limes

ROME - Shqipëria bëhet protagoniste e mirëfilltë e të ardhmes së Europës dhe kjo jo vetëm sepse pas rënies së regjimit komunist në 1991 ka bërë hapa gjigande në fushën ekonomike, sociale e politike aq sa të jetë kandidate për të hyrë në BE, por edhe sepse është transformuar nga vend përfitues i misioneve të paqes dhe stabilitetit, në vend prodhues paqeje e stabiliteti. NATO, që sot regjistron ekspansionin territorial maksimal të arritur ndonjëherë nga ndonjë Aleancë ushtarake, renditi Shqipërinë në radhët e veta në vitin 2009. 4 Prilli shënoi përvjetorin e katërt si aleat, dhe vendi e gjen veten në një rol strategjik të rëndësisë primare.

Vetë Turqia e cila ka bërë investime të mëdha në mënyrë që Shqipëria të arrinte standardet ushtarake për anëtarësimin, e konsideron vendin e shqiponjave si një “kolonë” themelore për paqen dhe stabilitetin në rajonin ballkanik. Është shumë e ndërgjegjshme për këtë edhe Shqipëria se siguria e një vendi është e lidhur me sigurinë e fqinjëve të vet, siç ka afirmuar ministri i Mbrojtjes, Arben Imami, në diskutimin e tij në Asamblenë e NATO në shkurt, duke uruar që të shikonte anëtare në Aleancë edhe vende të tjera të ish-Jugosllavisë.

Dikur destinatare e misioneve ndërkombëtare në momente krize të cilat kanë shënuar historinë recente të Shqipërisë, sot ajo merr pjesë në shumë misione ndërkombëtare, mes të cilave misioni IFOR në Afganistan me 322 ushtarakë, numri më i lartë referuar popullatës së vendit. Mbeten të pazgjidhura çështje komplekse për vendin dhe rajonin dhe për këtë anëtarësimi në Aleancë është shumëfaqësh. Shtetet e Bashkuara kanë tërhequr vëmendjen për tendencat e toneve nacionaliste në fushatën e zgjedhjeve politike që do mbahen në qershor si influencuese në stabilitetin e rajonit.

Janë miliona shqiptarë që jetojnë jashtë kufijve të vendit dhe presionet sidomos në jug të vendit në kufi me Greqinë në rajonin e Çamërisë mund të jenë një problem. Gjithsesi, pikërisht në këtë optikë, qëndrimet e Shqipërisë rezultuan fituese. Marrëveshja e arritur në 19 prill mes Kosovës dhe Serbisë mbi parimet bazë të normalizimit të marrëdhënieve mes dy vendeve, nuk do të kishin qenë të mundura pa bashkëpunimin e Shqipërisë.

Arta Musaraj, zëvendësministre e Mbrojtjes së Shqipërisë, mendon se impakti i hyrjes në NATO të Shqipërisë ka qenë shumë i fortë ? “4 Prilli 2009, shënoi një vijë ndarëse të rëndësishme, ndofta më të
rëndësishmen në historinë e afërt të Shqipërisë dhe sigurisht më përcaktuesen në historinë e 100 viteve të para të shtetit shqiptar. Së pari është një indikator për sistemin e vlerave që përshkojnë aspiratat e Shqipërisë, vlera të respektit për të drejtat e njeriut, vlera demokracie, paqeje, stabiliteti dhe sigurie. Në të njëjtën kohë, tregon një vizion lidershipi për të ardhmen e vendit në një kontekst më të gjerë, atë të Ballkanit Jugperëndimor dhe në një optikë më të gjerë, atë të Ballkanit dhe Mesdheut. Është themelore për shqiptarët, për orientimin e tyre shumë të fortë drejt Aleancës dhe integrimit europian, duke patur parasysh se aktualisht është vendi europian i cili tregon dëshirën e anëtarësisë në NATO dhe integrimit në BE më të fortë në gjithë Ballkanin. Dhe kjo vlen shumë më tepër sesa konjukturat, gjeopolitika apo gjeostrategjia, kjo është aspiratë dhe frymë.

Në lidhje me vështirësitë e ndeshura nga vendi për t’u anëtarësuar në NATO, Musaraj shprehet: Ka qenë një proces i gjatë, impenjues dhe i realizuar me sakrifica të jashtëzakonshme nga shqiptarët, por me një vendosmëri të fortë dhe të vazhdueshme. Nisur më 1992, me kërkesën e vendit për t’u bërë anëtar i Këshillit të Bashkëpunimit të Atlantikut të Veriut dhe vizitën e parë zyrtare në gjithë historinë e vendit të një autoriteti të lartë të shtetit në NATO prej presidentit të kohës, Berisha, vazhduar më tej, me lëshimin e PfP. Në 1995, Shqipëria bëhet zyrtarisht pjesë e procesit për planifikimin dhe revizionin për paqe me synim përftimin e kapaciteteve dhe kompetencave të kërkuara. Vitet në vijim dëshmojnë për një avancim të anëtarësimit të Shqipërisë në NATO, marrjen në vitin 1999 të statusit kandidat për anëtarësim, firmosjen në 2003 të “Kartës së Adriatikut 3-USA” për t’u përmbyllur në 2009, vit në të cilin, Shqipëria u bë anëtare e NATO.

Kuptimi i këtij “finishi” siç e definon Musaraj, nuk shihet vetëm në këndvështrimin ushtarak por edhe në filozofinë dhe mentalitetin e vendit si faktor përcaktues për lidershipin, duke i mundësuar vendit dhe qytetarëve të tij të arrijnë standarde qytetarie, përgjegjësie, ligjshmërie dhe vizioni për të ardhmen europiane. Musaraj shton se: “ Në fushën e mbrojtjes, Shqipëria ka ndërmarrë një proces të thellë transformimi të brendshëm të strukturave dhe ushtrisë së vet, duke krijuar një fizionomi krejtësisht të re dhe totalisht të dallueshme, në konformitet të plotë me NATON dhe standardet e saj.
Ne, tregues ky i rëndësishëm, nëse mendojmë regjimin e shkuar komunist, të ashtuquajturin “bosht i kuq” që karakterizonte mbrojtjen e saj, misionin dhe vizionin në antagonizëm të plotë me gjithçka ndodhej jashtë kufijve të vendit. Një ushtri e karakterizuar jo nga motivimi për t’i shërbyer vendit por nga një sens metaforik besnikërie drejt një totemi të rrezikshëm, dogmës komuniste.

Shtrohet pyetja nëse Forcat e Armatosura shqiptare janë realisht të integruara në NATO dhe nëse Shqipëria mund të renditet me të drejta të plota mes prodhuesve dhe mbrojtësve të stabilitetit në botë.
Musaraj shprehet: "Fundi i vitit 2013, do të shënojë edhe integrimin e plotë në NATO të Shqipërisë, duke paraprirë shumë objektivin e vendosur që është viti 2014. Duke folur për paqe e stabilitet, transformimi i statusit të vendit ka regjistruar “trofetë” e vet. Vendi është kampion i padiskutueshëm në nivel global për demontimin, regjistron praninë më të lartë në misione si ai i Afganistanit referuar numrit të popullatës dhe GDP, apo pjesëmarrje të suksesshme në misione si ai ALTHEA në Bosnje dhe Hercegovinë në të cilin është operuar si njësi nën drejtimin e drejtpërdrejtë të komandës së EUFOR. Harta e operacioneve paqeruajtëse të Shqipërisë është e shpërndarë në gjithë pikat e nxehta të globit ku operon NATO dhe BE, përfshi edhe operacione të suksesshme në Irak dhe Afrikë.

Shqipëria si anëtare e NATO në botë, ka sigurisht një kuptim të fortë në nivel rajonal. Çfarë roli mund të ketë në përkufizimin politik të sigurisë së përbashkët ? Përgjigjet Musaraj: "Përfaqëson një realitet të dukshëm, në të njëjtën kohë përfaqëson një perceptim të sigurisë shumë më të lartë, për të gjithë ata që jetojnë në rajon, por edhe të gjithë ata që kanë interes për rajonin në lidhje me investimet dhe operacionet atje. Rajoni është bindshëm shumë më i sigurt se 20 vjet më parë dhe perspektivat e integrimit në Bashkimin Europian krijojnë premisa për më shumë stabilitet në rajonin ballkanik. Ndryshimet gjeopolitike dhe gjeostrategjitë e reja që prekin rajonin, janë në të njëjtën kohë shkak dhe pasojë e asaj se si niveli i rritur i stabilitetit dhe zgjerimi i vendosmërisë ndaj Aleancës së Atlantikut të Veriut sjellin zhvillim ekonomik duke shërbyer si nxitës për një zhvillim human të integruar në rajon.

Kjo do të thotë, reduktimin në maksimum të përdorimit të termit “zgjidhje e konflikteve”, duke mbajtur parasysh faktin se nëse bazat e konfliktit vazhdojnë dhe nuk izolohen dhe kufizohen, rreziku i konfrontimeve dhe konflikteve që vijnë prej faktorit human, kushtëzuar nga diferencat kulturore apo edhe të ngulitura në matricat religjioze, shtuar edhe nga përplasjet për afirmimin e identiteteve kombëtare, në fjalë të fundit do të rritet, duke e bërë rajonin të paqëndrueshëm. Anëtarësia në NATO e vendeve të rajonit në këtë këndvështrim, zgjeron mbrojtjen e përbashkët, krijon kohezion mes vendeve, rrezikon riskun për sigurinë të shkaktuar nga faktori human përmes niveleve të rritura të integrimit dhe bashkëpunimit.

Në këtë këndvështrim është e nevojshme të investohet shumë në integrimin rajonal në të gjitha nivelet. Një detyrë jo gjithmonë e lehtë dhe një integrim ende i paarritur. Shqipëria synon lehtësimin e hyrjes së vendeve të tjera si Maqedonia, Bosnje dhe Hercegovina në NATO? Nëse po, në ç’mënyrë impenjohet dhe perse ?

Zëvendësministrja e Mbrojtjes shqiptare, Musaraj përgjigjet: "Ne urojmë që proceset e anëtarësimit të këtyre vendeve të përshpejtohen. Përmbushja e reformave të nevojshme nga ana e tyre, do të jetë një konfermë e vullnetit të tyre e pathyeshme për t’u anëtarësuar në Aleancë, duke konfirmuar në të njëjtën kohë përthithjen e parimeve bazë të NATO, si pjesë e sistemit të vet të vlerave. Bashkëpunimi mes vendeve kufitare që përcjell me të njëjtat risqe është bazike, si për krijimin e një stabiliteti afatgjatë, ashtu edhe në kohezionin sinergjik në përballjen e kërcënimeve që vijnë prej faktorit human nën forma të ndryshme përfshi edhe atë të trafiqeve të paligjshme. Prania e NATO në Kosovë ka rritur nivelet e stabilitetit në rajon, duke dëshmuar se zgjerimi veç vendeve ballkanike aktualisht anëtare, do të prodhonte siguri në zona të sensibilitetit të veçantë.

Një stabilitet i nevojshëm i shpresuar edhe nga Turqia me të cilën Shqipëria ka forcuar shumë marrëdhëniet. Nuk është rastësi që ministri i Mbrojtjes turk, Yilmaz, u shpreh se “Kush e do Ballkanin të sigurt, duhet të dëshirojë një Shqipëri më të fortë”. Musaraj komenton këtë pohim duke u shprehur se:
"Afirmimi komentohet në dy këndvështrime: atë të gjeopolitikës dhe atë të historisë së anëtarësimit në NATO të Shqipërisë, që konvertojnë të dy në vlerësimin e rolit që ka vendi në ekuilibrat ballkanike. Këndvështrimi i parë vjen nga një vlerësim realist i faktorit shqiptar në zonën ballkanike, në veçanti në atë jugperëndimore: është një realitet për t’u konsideruar në parashikimet e të ardhmes së zonës, duke patur parasysh 2.831.741 shqiptarë që banojnë në Shqipëri sot, 2.200.000 banues në Kosovë, rreth 580.000 banues në Maqedoni, 70.000 banues në Mal të zi, dhe 500.000 që banojnë sot në Greqi si rezultat i flukseve migratore nga vitet “90 e sot. Këndi tjetër i vështrimit vë në dukje vendosmërinë, tempizmin, sakrificat e jashtëzakonshme , thellësinë e transformimeve dhe reformave të bëra nga Shqipëria për anëtarësimin në NATO. Për më tepër, roli në misionet ndërkombëtare, ekuilibri i treguar nga vendi në situata konflikti që kanë prekur rajonin, reformat dhe rezultatet e arritura në proceset e zhvillimit human, e bëjnë të drejtë këtë vlerësim që e konsideron vendin si ylli i ri i Ballkanit dhe një driver i rëndësishëm në zhvillimin e rajonit.

Duke folur për popullatën shqiptare jashtë kufijve të Shqipërisë, nën ç’mënyrë anëtarësimi i Shqipërisë në NATO është lidhur me çështjen e Kosovës? Ndikon kjo në mënyrën se si vendi vendos raportet me Serbinë? Nëse vendi nuk do të ishte anëtar i NATOS, do ndryshonte perceptimi i tij i marrëveshjes Serbi - Kosovë ? Musaraj përgjigjet: "Dua të theksoj se anëtarësimi i Shqipërisë në NATO nuk ishte një “dhuratë”, por një rezultat sakrificash. E njëjta gjë vlen edhe për një vizion të integruar në paqe për rajonin. Historia e NATO në Kosovë është një nga më të ndriturat dhe ndërhyrja konsiderohet si shembullore mes aktiviteteve të komunitetit ndërkombëtar në mbrojtje të të drejtave të njeriut, të lirisë dhe demokracisë. Me këto premisa, nuk ka dy mënyra të të parit të marrëveshjes Serbi - Kosovë nga ana e Shqipërisë. Ka vetëm një, ajo e dialogut që krijon stabilitet që është shenjë serioziteti dhe ndërgjegjësimi jo vetëm për dy vendet, por për ekuilibrin në gjithë rajonin. Në të njëjtën kohë është shenjë e pjekurisë politike, pasi kur kjo gjë është e pranishme në Ballkan ndikon shumë lehtë edhe në pritshmërinë e popullatave respektive, të cilat në shumë raste janë mësuar me demonstrime fraksionizmi.

Shqipëria ka patur vlerësime të BE dhe miratim nga shumë vende për operimin e saj në NATO, por tërheqjet e vëmendjes kohët e fundit nga USA për mospërdorimin e termave nacionaliste në fushatën elektorale për zgjedhjet politike të qershorit, kanë qenë një sinjal i fortë. A ishin të justifikuara këto? Flamurët e Çamërisë valëviten në çdo orë në qendër të Tiranës bashkë me sloganet për çlirimin e saj. A është një kërcenim serioz shtysa separatiste? Shqipëria në trajtimin e çështjes, duhet të sillet si anëtare e NATOS ?

Arta Musaraj përgjigjet: “Siç thashë më parë, Shqipëria është vendi me shkallën e aspiratës për integrim në BE më të madhe krahasuar edhe me anëtarët e vet. E njëjta gjë është e vlefshme për anëtarësinë në NATO. Në të njëjtën kohë, si gjithë vendet, ka të drejtë te lexojë historinë e vet dhe të definojë identitetin e vet. Kemi të drejtë të flasim për vete, të bëjmë vlerësime dhe të vëmë në evidencë fakte apo artikulojmë një realitet, pasi realiteti, edhe nëse përkufizohet nga kënde të ndryshme vështrimi (siç ndodh shpesh në rajonin e Ballkanit), është gjithmonë aty dhe i prekshëm.
Dhe kjo nuk duhet konsideruar si tepri nacionalizmi. Është e vërtetë që në shekuj historie nuk mund të fshihen dhe çështjet e identiteteve kombëtare janë gjithmonë të ndezura në Ballkan. Por aty ku frymëzimi dhe vendosmëria drejt integrimit në BE dhe NATO janë të forta, tepria e zellit nacionalist bie. Dhe duke përmbushur dy kushtet e para, Shqipëria me qeverinë Berisha, nuk mund veçse të konsiderohen si tejet konstante dhe në ekuilibër në pozicionin e tyre në çështjet nacionaliste. E njëjta gjë vlen edhe për çështjet që mund të konsiderohen objekt i të drejtës ndërkombëtare. E tashmja e një vendi përcaktohet në mënyrë irreversibël nga vendimet e marra në të kaluarën, por për sa i takon së ardhmes, janë jetike projektimet dhe vizioni që krijohet sot në të tashmen. Në këtë moment historik, aspiratat e Shqipërisë janë ato të integrimit europian dhe luajtjes së një roli gjithmonë e me më shumë përgjegjësi dhe aktiv në kuadër të NATO, nën yllin e paqes, të sigurisë dhe respektit për njeriun, të vlerave të demokracisë dhe të zhvillimit jo vetëm për rajonin por për mbarë globin.

La Repubblica

Dërgo me email | Stampo artikullin