06/03/2013 17:52:33
Vdekja i Chavez, goditje pėr Kubėn
Nga Jean-Herve Deiller
HAVANĖ - Vdekja e presidentit venezuelian, Hugo Chavez, aleati kryesor politik dhe mbėshtetėsi ekonomik i Kubės, ėshtė njė goditje e rėndė pėr regjimin komunist kubanez, qė do tė pėrshpejtojė ritmin e reformave pėr tė mos hyrė nė njė krizė tjetėr, sipas analistėve tė ndryshėm.
"Pa Chavezin, perspektiva e shėrbimeve tė kėmbimit tė naftės janė tė limituara, atėherė do tė jetė urgjent pėrshpejtimi i tranzicionit drejt njė modeli ekonomik miks'', theksoi profesori kubanez, Arturo Lopez-Levy, nga Universiteti Denver, nė SHBA.
Qė prej ardhjes sė tij nė pushtet nė vitin 1999, Hugo Chavez hapi nė fakt gjerėsisht rubinetin e naftės pėr kubanezėt. Sot, Venezuela furnizon, me kushte shumė tė favorshme, rreth dy tė tretėn e nevojave energjetike tė Kubės.
Venezuela ėshtė gjithashtu skenė veprimi pėr pjesėn mė tė madhe tė profesionistėve ku Kuba eksporton shėrbimet, me rreth 40 000 mjekė dhe personel mjekėsor.
Eksporti i shėrbimeve profesionale ėshtė burimi kryesor i tė ardhurave nė Kubė, me gjashtė miliardė dollarė nė vit. Shumė pėrpara janė dėrgimet e parave jashtė vendit, (2,5 miliardė dollarė), turizmi (dy miliardė dollarė) dhe eksportet e tjera tė pasurive (nikel, cigare, prodhime farmaceutike).
"Vdekja e Chavezit nėnvizon limitet politike tė Castros si mosdiversifikimi i ekonomisė kubaneze dhe pengimi i kubanezėve pėr tė menaxhuar pasuritė pėr tė arritur njė pavarėsi tė vėrtetė'', konfirmoi Paul Webster Hale,
ish-ambasador i Britanisė sė Madhe nė Kubė dhe profesor i marrėdhėnieve ndėrkombėtare nė Universitetin e Bostonit (SHBA).
Autoritetet kubaneze nuk kanė pėrmendur kurrė publikisht pasojat e mundshme nga njė zhdukje e djalit shpirtėror tė Fidel Castros, por frikėrat ekzistojnė tek kubanezės pėr njė rikthim nė ''periudhėn speciale'' tė vendosur nga babai i Revolucionit kubanez me rrėzimin e perandorisė sovjetike nė fillim tė viteve '90.
"Do tė ketė njė ndikim, por nuk mendoj se njė ndryshim i pushtetit nė Karakas do tė shkaktojė njė shkėputje brutale tė marrėdhėnieve ekonomike mes Kubės dhe Venezuelės'', theksoi Omar Everleny Perez, drejtor i qendrės sė studimeve ekonomike nė Universitetin e Havanės.
"Tė eliminosh 40 000 mjekė qė mbėshtesin programin social nė Venezuelė do tė ishte njė absurditet dhe marrėveshjet e shitjes sė naftės janė marrėveshje afatgjata qė nuk ka rėndėsi se cila qeveri do t'i marrė pėrsipėr'', theksoi ai.
Por, ekonomisti Oscar Espinosa Chepe dyshon pėr njė ndikim tė tmerrshėm, pėr njė krizė mė tė rėndė se ajo e viteve '90. "Venezuela pėrfaqėson sot atė qė ishte Bashkimi Sovjetik deri nė vitet 1990, me ndryshimin se nėse ndėrpritet ndihma venezueliane, do tė jetė akoma mė keq sepse infrastrukturat nė Kubė janė nė njė gjendje shumė mė tė keqe se nė atė kohė'', theksoi ai.
"Kuba nuk mund tė presė asgjė tė mirė nga njė destabilizim politik nė Karakas'', nėnvizoi Arturo Lopez-Levy. ''Edhe pse me ardhjen nė pushtet tė pasardhėsit tė emėruar, zėvendėspresidentit, Nicolas Maduro, "presioni nuk do tė rritet ndaj reformave kubaneze, ku mė pak tė rrezikuarat janė miratuar nė vitin 2011 dhe 2012'', theksoi ai.
Por, nėse Maduro humb, dhe nuk ka cilėsitė e liderit ashtu si Chavez, kubanezėt do tė jenė nė prag tė panikut. ''Pesė miliardė tė ardhura, ėshtė e vėshtirė t'i zėvendėsosh'', shprehet Paul Webster Hare.
HermesNews - ©2013
Dėrgo me email
Stampo artikullin
