15/02/2013 12:29:05

Duke parë Inva Mulën...

nga Xhevat Limani

SHKUP - Ajo që më la vertet përshtypje të veçanta dhe e kujtoj sot, në të gjithë morinë e aktivetete mujore kur Shqipëria festoi 100 vjetorin e pavarësisë, ishte ngjarja e rrallë e koncertit të sopranos botërore, të madhes Inva Mula, dhuratë për qytetin e Shkupit.

Ky koncert u shfaq më parë dhe në Tiranë e Prishtinë dhe e veçanta ishte fryma e atdhetarizmës së Inva Mulës. Atë mbrëmje të ftohtë Dhjetori, as akulli që kish mbuluar rrugët e qytetit dhe rrethinës, nuk ndali dot artëdashurit e zgjedhur dhe të ftuar nga shpirti i madh i artistes yllndritur, të kryefjalës së muzikës shqiptare: Inva Mula.

Unë qëndroja me javë në Prishtinë dhe dy-tre ditë më parë më dha lajmin vajza ime Era, soprano që po ashtu troket mrekullish portave të skenave botërore.

Si për çudi ditën e nëntë të Dhjetorit më lajmëruan edhe tre miqtë e mi nga Shkupi. Ishte mëngjes dhe unë po pija kafenë. I pari që më mori në telefon ishte muziktanti dhe intelektuali Saba Zhuta që më ftoi për koncertin. Ai herë pas here shkruan për ngjarjet artistike në mungesë të kritikës profesionale.

Pasi kisha pirë kafenë m’u lajmërua poeti, dramaturgu, romancieri dhe intelektuali Resul Shabani, natyrisht edhe nga malli për të shkëmbyer ndonjë fjalë përmes gotës me verë. Atij i pëlqen shumë një rubai e përshtatur nga Noli për verën kur shkruan mes tjerash "Ai që të paktën në ditë nuk pi një gotë verë, prej meje për njeri, s’numërohet asnjëherë".

Pa mbyllur mire bisedën, telefoni ra përsëri nga Shkupi, qytetin ku unë i kisha kaluar 33 vite në dërrasat e teatrit shqiptar. Ishte aktorja Merita Çoçoli e cila ditë më parë sapo kish luajtur rolin e Vojsavës dhe Narratores në projektin tim Skënderbeu. Ajo më pyeti me atë formën e saj plotë edukatë artistike: e di pse t’u paraqita Xhevat, më tha ? E di i thashë, Meritës; për koncertin e Inva Mulës. Qeshi me atë qesëndinë e saj. Mos ki merak, i thashë, se do të vij. Dhe kisha shumë motivacion të isha prezent.

Dhjetë vite sikur kishin shkaktuar një zbrazëti të padurueshme në shpirtin tim të trazuar nga mercenarët argatë të maqedonizmës. Duke u nisur nga Prishtina pak më herët që të paktën të takoja ndonjë shok teatri, në më kish mbetur, seç mu kujtua portreti i Etem Ramadanit në takimin e Alternativës në Lubjanë me rastin e daljes nga burgu të Adem Demaçit.

Mbaj mend qëndrimin krenar dhe plotë elegancë, energjik dhe të vendosur të veprimtarit të palodhur të çështjes kombëtare z. Etem Ramadani. Tani do ta takoja pas 20 vitesh. E dija që është në koncert, jo vetëm si bashkëshort shoqërues i zonjës së tij Inva Mula, por edhe si mbështetës dhe me siguri edhe si ideator i mbajtjes së konbcertit për të larë një borxh kombëtar për kryeqytetin.

Ramadani kishte ftuar qytetarë e intelektualë të shijonin dhuratën e një muzike hyjnore që në metropolet e botës kushtonte me qindra mijëra. Ai me strategji diplomatike dhe artistike ka gjetur rastin që koncertin ta lidhë me shpalljen e Inva Mulës, qytetare nderi të komunës.

Sopranoja lirike me kulminacione patriotike. Me këtë kredo do ta filloja prezentimin e Inva Mulës. Ngjyra e timbrit me plotë ndiesi në pëshpërimat dhe tonet e ulëta ngritjet marramendëse me një diafragmatikë të përkryer që të shembnin imazhin e një artiste të imët me trup por që herë herë shpërthente si vullkan dhe me ujvarat e reliefit tingullor artistik ajo ngjitej majave të paarritshme emocionale e plotë kolorit të shoqëruara me imazhe të zgjedhura filmike në perfekcion si dhe me dirigjim bravuroz të maestros Bujar Llapaj dhe sidomos prezenca virtuoze skeniko-muzikore e një kryemjeshtri pianist si Genc Tukiqi na bën të ndjeheshim shqiptarë të mirë asaj mbrëmje të shkëlqyer.

Vetë filli dedikues “Për ty Atdhe” të hedh në gjakimin e trungut kombëtar dhe të duket sikur salla e transformuar në flamurin Kuq e Zi sikur e përgadit publikun të fluturojë si shqiponjë e lirë në Shkupin e lodhur duke pritur çlirimtarin.

Por kjo ishte vetëm një performancë që paralajmëronte valëzim, erë dhe furtunë. Lëvizjet tektonike do të vinë më pas. Seç m’u kujtua Rilindasi dhe iluministi Sami Frashëri me atë thënien tejet aktuale “Nëse do të korrësh për çdo vit, mbill misër dhe grurë; e nëse do të korrësh për gjith jetën, mbill art dhe kulturë”.

Këtë mison po bënin protagonistët e ngjarje-koncertit. Dhe Inva e Madhe tingëllon në skenë me fuqinë e zemrës më të bukurën këngë për Atdheun duke dhënë porosinë e qartë se Ai do të qëndrojë si vigan përballë dallgëve dhe tufaneve .

Më pas tingullon dashuria për malet e larta krenare dhe fushat e blerta plotë jetë, për vesën dhe dritën në agim dhe mbi të gjitha për kryedashurinë-vetë Atdheun.

Përmes tingujve rrënqethës në “Dhuratë për ditëlindje” globi rrotullohet si simbolikë dhe vazhdimësi dialektike. Zëri i Inva Mulës depërton kufijtë lokal e kombëtar, tejkalon limane e detra dhe vetëton oqeaneve mes kaltërsive duke prekur vegimet e arta. Zëri i saj rrezaton Identitet të qartë dhe krenari të genit shqiptar.

Mjerisht shteti shqiptar ende nuk e ka mbjellë ndjenjën e suportit institucional të mbështesë artistët e veçantë që rrezatojnë art të mirëfilltë klasik.

Vazhdon tingulli depërtues me vargjet e luftëtarit rilindas Mihail Grameno me të vetmen thirrje, të mblidhemi këtu të bashkuar me besë shqiptarisht që të rrojë Atdheu.

Këto vargje me forcë dhe tingull profecie aktualizojnë realitetin tonë sot më shumë se kurrë. Agimet shqiptare të Luigj Gurakuqit nën menaxhimin e një artisti të madh si Avni Mula, babait të yllndriturës Inva, arti i së cilës nuk pikoi nga qielli por mbiu aty tek rrënja ku ziente kënga, tek Baba dhe Nëna, ve në spikamë identitetin e të qenit shqiptar dhe është jehonë e tingullit hyjnor që përhapet përmes sykaltrës shqiponjë Invës që Shqipëria të bëhet kryezonjë.

Semiologjia e mallit, Dhembjes dhe dashurisë për Atdheun gufon edhe përmes së Bukurës Arbëri duke na kujtuar periudhën e lavdishme të kryeheroit Gjergj Kastrioti Skënderbeu që detyroi edhe Europën t’i ngre hymne burrërisë shqiptare.

Dhe vetë thirrja që solistja u bën maleve përmes vargjeve të Llazar Siliqit me kompozim të Çesk Zadesë rezulton dhembja dhe vuajtjet që i ranë kombit mbi kokë gjatë periudhës kanceroze dhe shpërthen dëshira dhe ëndërrimi atdhetar që Shqipëria të mbetet kopsht i pavenitur.

Malet kryelarta janë paralajmëruesit e agimit diellor. Dhe ky agim mund të ndriçojë vetëm përmes Alfabetit shqip me ato 36 shkronja të arta që pak kombe mund të krenohen përmbi Dhe.

Inva Mula duke futur në program këngën e Alfabetit të kryeatdhetares Parashqevi Qiriazi, dëshmon botërisht se Kongresi i Manastirit ishte institucioni i parë publik kur shqiptarët dëshmuan bindshëm se i përkasin civilizimit perëndimor dhe jo atij oriental-aziatik.

Dhe pikërisht tingujt ligjërues të Fehmi Ibrahimit i bëjnë shqiptarët të qëndrojnë ballëlartë përballë Flamurit dykrenor dhe njëkohësisht u japin forcë dhe bindje për t’i tejkaluar mosmarrëveshjet dhe ligësitë.

Simbolika e një grushti dhe të gjyshit në palën e Flamurit kuq e zi, dëshmon se nuk jemi pa Atdhe. Shqipëria është Lulëkuqja e gjakimit tonë kombëtar ndaj ai që është shqiptar i lindur prej Nëne dhe Babe le të betohet para flamurit kombëtar duke dëshmuar se Shqipëria shqipëron shqipërisht që nga lashtësitë me Spartakun, Pirron, Lekën, Akilin duke hedhur bindhsëm çapin nëpër histori me Skënderbeun e Adem Jasharin që dëshmojnë botërisht ndjenjën e madhe të Atdhedashurisë.

Koncerti mbaroi por publiku mbeti i ngujuar. Vërtet ishte një surprizë arti. Arti është vërtetë bindje. Dhe unë jam i bindur se nuk ka publik që nuk e kupton artin, ka vetëm të ashtuquajtur artistë që nuk dinë të bëjnë art.

Inva dëshmoi bindshëm, me artin më të rëndë klasik, se publiku di të shijojë të bukurën kur ajo i ofrohet. Këtë mision pushtimi kësaj here e kreu Inva Mula e shoqëruar dhe mbështetur nga njeriu zemërmadh Hetem Ramadani.


* Autori është artist shqiptar në New York

HermesNews - ©2013

Dërgo me email | Stampo artikullin